polski ubior2

wożono wyrabiane dla polskiej klienteli guzy toczone i szlifowane z kamieni półszlachetnych, takich jak aga ty, jaspisy czy też najmodniejsze w tym czasie guz)* z krwawnika, które zdaniem J. Ki-towicza — były „kolbuszowskiej i głogowskiej roboty**. W guzach wykonywanych z kamieni półszlachetnych dość często powtarza się kompozycja ozdobnej rozetki, stanowiącej zakończenie metalowego drutu, przechodzącego przez guz i wygiętego w uszko do przyszywania (fot. 70). Z agatów i bursztynów toczono również ozdobnie wykonywane decymki różańców (fot. 69).

Od roku 1776 wprowadzono mundury wojewódzkie, odznaczające się przysługującymi poszczególnym województwom kolorami żu-panów i kontuszy (rys. 128). Według relacji Wraxalla przy mundurach tych noszono szlify oficerskie, co zostało zabronione ustawą sejmową z 1780 r. Po częściowej zmianie kolorystyki mundurów w tymże roku województwu mazowieckiemu przysługiwał na przykład kontusz szafirowy z wyłogami, kołnierzem i żupanem kremowym, poznańskiemu kontusz szafirowy z wy łogami pąsowymi i białym żupanem, krakowskiemu kontusz granatowy z kołnierzem amarantowym i żupanem tej barwy, lubelskiemu kontusz pąsowy z zielonymi wyłogami i białym żupanem oraz wileńskiemu kontusz granatowy z karmazynowym żupanem. Dokładny opis paradnego munduru wileńskiego z żupanem o karmazynowym motywie na złotym tle, wyprodukowanym najprawdopodobniej przez persjarnię Słucką, przekazał A. Mickiewicz w charakterystyce stroju Podkomorzego:

Miał mundur województwa: żupan złotem szyty,

Kontusz grodeturowy z frędzlą i pas lity,

Przy którym karabela z głownią jaszczurową;

Na szyi świecił wielką szpinką brylantową,

Konfcdrr.uitka biała, a na niej pęk gruby Drogich piórek, były to białych czapli czuby.

Noszone przez ogół szlachty mundury stały się przyczyną krytyki przebywającego w Polsce wspomnianego już Anglika \Vraxalla, który w swych Wspomnieniach z Polski z 1778 r. napisał: „Mundur wojskowy, który powinien nosić wyłącznie odbywający służbę wojskową, jest sprofanowany, każdy niemal szlachcic pokazuje się wedle własnego widzimisię w jakimś mundurze". Kontusze w typie mundurowym

112