8228808119

50 -lecie Polskiej Radiolokacji

techniki dla potrzeb wojskowych i cywilnych takich jak: do kontroli cywilnego ruchu lotniczego, nawigacji morskiej, obserwacji powierzchni morza, systemów rozpoznania radioelektronicznego, systemów kierowania i dowodzenia doprowadził w kraju do rozbudowy radiolokacyjnych ośrodków badawczo-rozwojowych, konstrukcyjnych i produkcyjnych.

W okresie 50 lat uformował się w Polsce nowoczesny przemysł radiolokacyjny bazujący na własnych opracowaniach i dostarczający od-biorcom krajowym i zagranicznym szeroką gamę radarów, systemów rozpoznania, kierowania i dowodzenia. W ostatnim dziesięcioleciu przemysł ten zapewnił również modernizację wielu pracujących urządzeń polegającą na zastosowaniu nowoczesnej bazy podzespołowej podwyższającej w sposób znaczący ich parametry użytkowe.

Osiągnięcie wysokiego poziomu rozwoju radiolokacji związane jest bezpośrednio z autorytetami tej dziedziny wiedzy, którzy byli pionierami i czynnie ją wspierali swoim działaniem. Zaliczyć do nich trzeba prof. Janusza Groszkowskiego pierwszego dyrektora PIT oraz prof. Stanisława Ryżko - twórców technologii lamp nadawczych dużej mocy, [2], [3], prof. Stanisława Sławińskiego nauczyciela radiolokacji, prof. Pawła Szulkina nauczyciela teorii pola elektromagnetycznego i wielu innych, których nie sposób tu wymienić. Powstały również polskie „szkoły” zarówno w PIT jak i w WAT. Wymienić tu należy szkołę prof. Jana Kroszczyńskiego w PIT jak również szkołę prof. Tadeusza Kątckiego w WAT. Ludzie ci wykształcili i przygotowali liczną kadrę inżynierów i doktorów specjalizujących się w szeroko rozumianej radiolokacji.

W 1955 r. opracowano prototypy radarów NYSA B i NYSA C przeznaczonych do kontroli obszaru powietrznego. W następnych latach wyprodukowano kilkadziesiąt kompletów radarów na potrzeby krajowe i na eksport.

Równolegle z wdrożeniem do produkcji radarów polskiej konstrukcji typu NYSA uruchomiono produkcję seryjną radarów artyleryjskich typu SON w oparciu o dokumentację licencyjną ze Związku Radzieckiego.

Rozwój produkcji radarów powiązany był z rozbudową krajowego zaplecza materiałowego i podzespołowego, współdziałających zakładów i instytutów oraz bazy do pomiaru anten radiolokacyjnych i badań stacji radiolokacyjnych.

2.2. Radary do kontroli przestrzeni powietrznej

Pierwszymi krajowymi radarami do kontroli przestrzeni powietrznej były radary NYSA. W latach 60. i 70. opracowano w PIT radary rodziny

JAWOR pracujące w paśmie L o zasięgu wykrywania 150-300 km (zależnie od typu radaru). Radary te pracowały z nadajnikiem magnetro-nowym i anteną reflektorową. W układach odbiorczych stosowano lampy o fali bieżącej o małym współczynniku szumów, układy tłumienia ech stałych i rozbudowane układy przeciwzakłóceniowe. Radary JAWOR określały odległość i azymut obiektów. Wysokość obiektów wyznaczana była przez wysokościomierze opracowane w WZR RAWAR. Były to wysokościomierze typu BOGOTA, NIDA o zasięgu 190-240 km, pracujące w paśmie S z anteną reflektorową przeszukującą mechanicznie w płaszczyźnie elewacji. W WZR RAWAR opracowano również radar NAREW do wykrywania celów nisko lecących. W radarze tym antena umieszczona była na maszcie o wysokości do 25 m.

W latach 80. opracowano radary typu N, z pełno-koherentnym układem nadawczo-odbiorczym i nadajnikiem w układzie wzmacniacza mocy na LFB i amplitronach. W radarach tych stosowane są układy średniej i dużej skali integracji, cyfrowy TES, zautomatyzowane układy wykrywania i określania współrzędnych i szeroko rozbudowane układy przeciwzakłóceniowe (w tym układy kompresji impulsu).

W latach 80. do produkcji w RADWAR został wprowadzony, opracowany w PIT, radar 3-współ-rzędny typu N-11. Jest to pierwszy radar, który wyznacza równocześnie trzy współrzędne wszystkich wykrytych obiektów. Urządzenie pracuje w paśmie S i posiada zasięg ok. 200km.

Na początku lat 90. w PIT opracowano pierwszy w kraju 3-współrzędny radar dalekiego zasięgu N-12 z płaską anteną ścianową. Radar pracuje w paśmie L i posiada zasięg około 350 km. przy pułapie 40 km. Urządzenie pozwala wykrywać i śledzić do 120 obiektów powietrznych.

Zakończono zatem etap rozwoju technologii radarów z antenami parabolicznymi, które charakteryzują się gorszymi parametrami (głównie wyższym poziomem listków bocznych). Radar jest aktualnie produkowany w Zakładzie Produkcji Doświadczalnej PIT i do chwili obecnej wyprodukowano kilka sztuk, które pracują na wojskowych posterunkach radiolokacyjnych. Równolegle trwają prace modernizacyjne radaru nad dostosowaniem wszystkich jego parametrów do wymagań stawianych przez NATO.

W końcu lat 90. opracowano w PIT mobilny radar średniego zasięgu pracujący w paśmie S z płaską anteną ścianową, który był wykonany na zamówienie klienta zagranicznego. W najbliższych latach Wojsko Polskie będzie wyposażone w tego typu radary. Zgodnie z tendencjami światowymi w PIT trwają prace nad radarem z nieruchomymi