Resize of0409

¹ -'^,rr c*te»*irkł Prjrowwa|C4 *ii.« lego fis jest idee nieśmiertclno-rOwnat mfwtfr—■ iak te—o cdowwcseAstwo.

Nif—icrtdność. fwvkle uloiMmiene ee zbawieniem, sieje się —atcaay* odmesseme— dle wszelkich spraw egzystencjalnych. «—nae żele— rdwaiel postrzeganie śmierci. Ogólnie powiedzieć —oana. /<• Im mIbicjiu wiara w nieśmiertelność, tym słabsze są óa—ryin i tragizm Śmierci Traci one swój charakter kresu absolutnego, neto—isft aaesyne być i reki owa ne jako .przejście" do i lutego, doefcoueIrgo wymiaru istnienie. Ten aspekt śmierci sprawie. te w roe— a.-ivch religiach uważa się Ją ze inicjację. Juz misteria greckie stanowiły prefigurację umierania i odrodzenia się w nowy— bycie. (Piularch zwrócił na to uwagę, kojarząc z sobą słowa —butan .umrzeć" i tełetsthai .zostać wtajemniczonym w misteria"). W niektórych odłamach buddyzmu (np. tybetańskiego) Miniętą rozbudowana .thanatologia" i bogata literatura obejmująca instrukcje dla umierającego; mają mu one umożliwić osiągnięcie zbawienia (nirwany) bądź. w gorszym przypadku, jak naj-Ispurg) ponownego odrodzenia. Takie właśnie pouczenia i instrukcje stanowią treść Tybetańskie) Księgi Umartych. Również we wspóteaesnej teologii chrześcijańskiej, nawiązującej tu do św. Pawła, podkreśla się inicjacyjny aspekt śmierci jako sytuacji bytowo wyróżnionej, niesie ona bowiem pełnię osobowej wolności, która umożliwia dokonanie najważniejszego, rozstrzygającego wyboru-

Jednakże kojarzona ze zbawieniem nieśmiertelność w każdej tradycji rrhgijnrj przyjmuje postać odmienną. W chrześcijaństwie jest to wieczysta kontemplowanie osobowego Boga przez osobową duasę. w Im—knimir - stopienie się At mana z Brahmancm, w buddyzmie - osiągnięcie wyzwolenia trans pe rsonainego (nirwana). Rzecz ciekawa, ar spośród wielkich religii tylko judaizm nie wypracował myt siny rh pozytywnych wyobrażeń o życiu pośmiertnym^ Za to ta właśnie religia najsilniej ze wszystkich afirmuje byt joczesnv. co pozostaje w związku z charakterystycznym dla ży-dowtklc) mentalności wielkim wstrętem I sgtosą w obili /u śmler ci i zwłok, i którymi kontakt uważany |e»l «a Jedno i na)powal* nlf|ntych skal a n rytualnych Z tych jwwodów dramalyim śmierci akcentuje się w kulturze żydowskiej wyjątkowo mocno. UirMkl-jaństwo, choć wywodzi się z judaizmu, nie tak silnie |ak on pod kreślą dobroć bytu, owszem, wskazuje na jego marność i zlo będą cc skutkiem grzechu pierwszych rodziców. W swoim stosunku do śmierci bliższe jednak wydaje się judaizmowi niż Grekom - rów* nic/, dlatego zc w pewnych nurtach tradycji greckiej dość rozpowszechnione było przekonanie o reinkarnacji. A wiata w relnkat nację, dająca duszy szanse na stopniowe doskonalenie zlę w Ucz nych żywotach, gruntownie zmienia eschatologiczną |>ciepektywę i /.łowicka, odbiera też śmierci wiele z jej tragizmu i dramatyzmu. Tu leży najistotniejsza bodaj różnic a między Orientem a Zacho dem w postawie wobec śmierci: paniczny przed nią lęk r/luwi* I ■ Zachodu jest dla buddysty czy hindutsty czymś tyleż zalotnym, co i niezrozumiałym.

Obecna erozja religijności w społeczeństwach nowoczesnych nieaie zmiany również w postawach wobec śmierci Z jednej stro ny ludzie coraz powszechniej zaczynają traktować życie poimierl ne - niezależnie od jego formy - jako nieistotną abstrakcję, me mającą wpływu na to, co jest tu i teraz. Coraz większą wagę przy wiązują więc do bytu doczesnego, uważanego za wartość samą w sobie. Towarzyszy temu eksplozja „nowej wiary* w rzeczy, arie fakty, materię; widzieć w tym wypada objaw głębokiej przemiany w sferze fundamentalnych wręcz intuicji metafizycznych Zwiększa to grozę śmierci, postrzeganej jako absolutny kres wszystkiego, osunięcie się w nicość. Z drugiej strony XX-wieczny eksperyment z masowym, beznamiętnym ludobójstwem pokazał, ze z człowieka można uczynić bezimienny przedmiot i zlikwidować go jak przedmiot właśnie; w ten sposób odjęto jednostkowemu życiu, jak i jednostkowej śmierci, wszelką wartość i godność; i życie. i śmierć, uległy „banalizacji" Obie powyższe sytuacje.