Resize of0R63

zapiski historyczne -

ZESZYT 4

tom XXXIII

ROK im

ZBNON OULDON (Toruń)

ZALUDNIENIE POLSKI W 1629 ROKU 1. UWAGI WSTĘPNE

Celem niniejszego artykułu jest podjęcie próby szacunku zaludnienia Korony w oparciu o sumariusze podymnego z 1629 r. W literaturze demograficznej w szerszym zakresie wykorzystywano jedynie rejestry podymnego dla badań nad zaludnieniem w drugiej połowie XVII i w XVIII stuleciu. W oparciu o sumariusz dymów z 1661 r. 1. Giey-sztorowa i T. Ładogórski oszacowali zaludnienie Małopolski, Mazowsza i Wielkopolski na nieco ponad 1,5 min osób, gdy tymczasem F. Vielrose w oparciu o rejestry poglównego uzyskał dla tych dzielnic 2,25 min osób dla 1662 r.‘ Właśnie opierając się m. in. na fakcie, że szacunki ludnościowe obliczone na podstawie podymnego są niższe aniżeli uzyskane z rejestrów poborowych i poglównego. I. Gieysztorów a sformułowała tezę o niewielkiej przydatności badawczej tego źródła zarówno dla pierwszej, jak i drugiej połowy XVII w.^{1 2}

Pozostawiając na uboczu rejestry XVIII-wieczne, szeroko wykorzystywane jeszcze przez T. Korzona³, należy wysunąć postulat szcze-gólowszej analizy żródłoznawczej rejestrów podymnego z XVII w. i to oddzielnie dla pierwszej i drugiej połowy tego stulecia, o więc praktycznie biorąc z lat 1629 i 1661, kiedy to ustanowione były taryfy podymnego, mające zastosowanie i w latach późniejszych. W świetle dotychczasowych badań wydaje się, że bardziej wiarogodne są rejestry z 1629 r. i lat następnych⁴. Trzeba też zaznaczyć, że wniosek I. Giey-sztorowej o niższych liczbach ludności, uzyskiwanych w oparciu

1

¹ 1. Gieysztorów a, T. Ładogórski. W iprawft badań nad jaladntctucm dawne! Polski, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej. Ł 6; 1958, nr t—7, v SI

2

1. Gieysztorów a, 2 ród la I szacunki w badaniach osadnictwa I demogralii Polski XVI I XVII w.. Kwartalnik Historii Kultury Materialne]. R. 10:1962. nr 3—4. %. 584—585. 586; zob. t e J / «• Zniszczenia i straty wo/enne oias Ich skutki na Mazowszu. Iw-.J Zniszczenia gospodarcza w połowią XVII w. Warszawa 1957. s. IS-4Ł »T. Korzon, Wewnętrzna dziale Polski za Stanisława Augusta, t I. Kraków— Warszawa 1897.

* Por. ostatnio N. G. Krikun. NofodonasłelnJ/e Podolskoęo wojcwodsfwa w XVII—XVIII ww.. Lwów 1985. s. 6.