roz3d

Rozdział 3. Systematyka prawa cywilnego 35

sytuacji prawnej obywatela. Z tą możliwością wiąże się nadrzędna pozycja organów idministracji w stosunkach prawnych regulowanych przez prawo publiczne oraz niemożność kształtowania sytuacji prawnej podmiotów tych stosunków odmiennie, niż w przepisach ustawy. Do szeroko rozumianego prawa administracyjnego zTiczymy zatem przepisy regulujące ustrój administracji publicznej, postępowanie administracyjne, przepisy prawa materialnego regulujące rozmaite wycinki życia srołecznego, np. budowlane, wodne, o działalności gospodarczej, a także prawo finansowe, w tym przepisy podatkowe.

Jeśli chodzi o relację pomiędzy prawem cywilnym a administracyjnym, to generalnie regulują one różne obszary życia społecznego. Nie znaczy to jednak, że są one xł siebie hermetycznie odseparowane. Przeciwnie, niektóre akty administracyjne mogą rodzić skutki cywilnoprawne (np. decyzja wywłaszczeniowa dająca prawo do .odszkodowania), a przepisy prawa cywilnego - skutki w sferze prawa publicznego np. zawarcie umowy pożyczki rodzi obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych).

Trzeba też pamiętać, że niektóre gałęzie prawa mają charakter kompleksowy : zawierają zarówno przepisy cywilno - jak i administracyjnoprawne. Tak będzie w przypadku przepisów o gospodarce gruntami, własności przemysłowej, działalności pożytku publicznego czy zamówieniach publicznych. Co więcej, pomiędzy orawem cywilnym a administracyjnym zachodzi, jak się wydaje, proces konwergencji. Mówimy ostatnio o prywatyzacji prawa publicznego i publicyzacji prawa •prywatnego. Organy administracji publicznej coraz częściej sięgają bowiem po cywilnoprawne formy działalności, zwłaszcza przy zawieraniu umów, a przepisy nrawa cywilnego coraz częściej zawierają elementy publicznoprawne, co przejawia się głównie nakładaniem na przedsiębiorców rozmaitych obowiązków informacyjnych craz ograniczaniem ich swobody kontraktowej przez zobowiązanie do zapewnienia kontrahentowi pewnych uprawnień, względnie zakaz odmiennego niż w ustawie określenia treści stosunku prawnego.

Prawo karne określa czyny społecznie niebezpieczne w stopniu większym niż znikomy, zabronione przez ustawę obowiązującą w chwili popełnienia (przestępstwa) oraz kary za nie. Przestępstwo, w wyniku którego pokrzywdzony dozna szkody majątkowej (np. kradzież, pobicie ze skutkiem śmiertelnym) lub niemajątkowej (np. zniesławienie, zniewaga) stanowi także czyn niedozwolony w rozumieniu przepisów prawa cywilnego i rodzi po stronie sprawcy obowiązek zapłaty odszkodowania. Oczywiście, do jego skutecznego dochodzenia nie jest potrzebny uprzedni wyrok sądu karnego, jednakże sąd cywilny będzie związany prawomocnym wyrokiem skazującym sądu karnego ustalającym winę sprawcy. Zależność ta nie działa jednak w drugą stronę, to znaczy nie każdy czyn niedozwolony będzie przestępstwem.

Prawo pracy jest stosunkowo młodą gałęzią prawa, wywodzącą się z prawa cywilnego. Jej przedmiotem są stosunki społeczne związane ze świadczeniem pracy.