rozdzia� 5 strona2 113

■

Podobnie jnk są różne rodzaje decyzji, również bardzo różne są warunki, w jakich muszą one być podejmowane. Istnieje wiele propozycji klasyfikacji decyzji. Na ogól, jak pokazano na rys. 29, warunki podejmowania decyzji ocenia się według skali rozciągającej się od pewności (pełnej możliwości przewidywania), poprzez ryzyko, do niepewności (minimalnej możliwości przewidywania).

Pewność    Ryzyko    Niepewność

STOPIEŃ, W JAKIM KIEROWNIK SPRAWUJE KONTROLĘ NAD-SYTUACJĄ

Rys. 29. Kontinuum warunków podejmowania decyzji

Źródło James A /' Sloner, R Eduard Freeman. Daniel R Gilbert, Kierowanie.

RWE. Warszawa 2001. s.246

Ekonomista F. Kniglil zaproponował przeprowadzenie w/w klasyfikacji warunków podejmowania decyzji, nawiązując, że mogą być one podejmowane w warunkach różnej wiedzy o istotnych przyczynach kształtowania się danych sytuacji decyzyjnych i o konsekwencjach wyboru określonych wariantów decyzyjnych.

Mówi się, że mamy do czynienia ze stanem pewności wówczas gdy, podejmujący decyzję zna z rozsądnym zakresem pewności dostępne możliwości i związane z każdą z nich warunki¹¹². Stopień niejasności jest niewielki, stąd niewielkie jest ryzyko i niebezpieczeństwo podjęcia zlej, nietrafnej decyzji. Podejmowanie decyzji w warunkach pewności należy jednak do rzadkości, decyduje o tym złożoność życia gospodarczego.

Termin ryzyko oznacza wielkość i/lub szansę pojawienia się straty, zagrożenia, niebezpieczeństwa w kontekście rozpatrywanego planu działania¹¹'. Ocena konsekwencji narażenia się na ryzyko lub uniknięcia go jest więc integralnym aspektem podejmowania decyzji.

W warunkach określonych jako stan ryzyka dostępność każdej z możliwości oraz związane z. nią potencjalne korzyści i koszty są znane z pewnym szacunkowym prawdopodobieństwem"⁴.

Przy podejmowaniu decyzji w warunkach ryzyka menedżerowie muszą określić prawdo|todobieńsiwo związane z k;iżdą możliwością¹¹' Ryzyko charakteryzuje sytuacje wybom, w których występują czynniki zwiększające niepewność.

Tak jak nic istnieje jedna odmiana ryzyka, tak nie ma też jednej odmiany niepewności, co pokazane jest na rysunku 29. ¹

We współczesnych organizacjach większość decyzji podejmowanych jest jednak w stanic niepewności. Decydentowi niewiele wiadomo o możliwościach działań, ryzyka związanego z każdą z nicli ani o skutkach podjęcia decyzji.

Jak podkreśla J. A. Stoner niepewność może wynikać z dwóch przyczyn:

-    po pierwsze ze złożoności współczesnych organizacji i icli otoczenia,

-    po drugie z braku dostępu do informacji o większym znaczeniu²"'.

Spotyka się w literaturze przedmiotu zróżnicowane opinie co do istoty procesu decydowania. Niektórzy autorzy nie dostrzegają różnicy między „rozwiązywaniem problemów” a „podejmowaniem decyzji". Istnieje grupa autorów, którzy odróżniają wyraźnie te dwa terminy sugerując, że dokonywanie wyboru oznacza zakres działań dotyczący określenia jednej z możliwości działania (wybór jest częścią procesu podejmowania decyzji)" . Podstawą podjęcia trafnej decyzji, powinno być racjonalne rozwiązanie problemu.

Problemem jest to, co zagraża zdolności organizacji do osiągania celów, a okazją to, co stwarza szansę przekroczenia tych celów i uzyskania znacznie lepszych wyników niż te, które może zapewnić najlepsze rozwiązanie i przekształcenie go w działanie. Rozwiązanie problemu przywraca jedynie stan normalny, koncentruje się bowiem na znalezieniu właściwych odpowiedzi"".

Rys. 30. Podstawowe odmiany niepewności

Źródło: Cz. S. Nosal, Psychologia myślenia i działania menedżera, AKADE, Kraków 2001, s. 201

-113-

1

^11,1 James A.F. Stoner, R. Edward Freeman, Daniel R. Gilbert, Kierowanie, PWE, Warszawa 2001, s.245

¹¹⁷ P. Walker, Podejmowanie decyzji i rozwiązywanie problemów (w:) Praktyka kierowania. Jak kierować sobą, innymi i fumą, praca zbiorowa pod red. D.M. Stewarda, PWE, Warszawa 1994, s. 540

2

'* J. Pcnc . Sztoku skutecznego zarządzenia. Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005, s 85