z-, ^ ' 5 owoców
— 2 pomarańcze
Karty pracy. Część 3.
K. 15, 18, 20 - ilustrowanie dodawania i odejmowania na grafie strzałkowym W procesie przechodzenia od myślenia konkretnego do myślenia abstrakcyjnego znaczącą rolę odgrywają schematy graficzne. Stanowią one pośredni etap między tymi dwoma rodzajami rozumowania.
W przechodzeniu od konkretu do abstrakcji można wyróżnić cztery etapy, które przedstawiamy na przykładzie następującego zadania:
Mama kupiła 3 banany i 2 pomarańcze. Ile owoców kupiła mama?
Etap 1.: Działania na materiale konkretnym.
Uczniowie faktycznie układają na stoliku banany i pomarańcze, przeliczają i podają odpowiedź.
Etap 2.: Materiał konkretny zastępujemy rysunkami owoców.
Uczniowie układają rysunki: [bj [IT] [jb] [pj [F] przeliczają je.
Etap 3.: Zamiast konkretów, obrazków wprowadzamy umowne znaki: kropki, kółka, kreski itp. Przedstawiamy treść zadania na schemacie graficznym, np.
z-, ^ ' 5 owoców
— 2 pomarańcze
3 banany
Na schematach graficznych pomijane są cechy gatunkowe konkretów, o których mowa w zadaniu, a eksponowane to, co w zadaniu istotne: liczba bananów, liczba pomarańczy.
Etap 4.: Na tym etapie operujemy już tylko liczbami. Treść zadania przedstawiamy w postaci formuły arytmetycznej: 3 + 2 = 5.
Do najczęściej stosowanych schematów graficznych w nauczaniu początkowym matematyki zaliczamy grafy strzałkowe, których celem jest między innymi uwypuklenie związków między działaniami wzajemnie odwrotnymi.