SDC13912

226 Interpretacje Rkfli

tla. lecz twardo i wyraźnie zdają się być izolowano od tej powierzchni. Te głębokie ciemne bruzdy mą cieniami (podobnie jak bruzdy, jakie dzielą od siebie poszczególne fałdy szat) i mają ukazać figurę otoczoną pustą strefą przestrzeni, bez zrezygnowania jednak z płaszczymy podstawowej reliofu[...] Sposób wydobywania postaci przy pomocy wyświdrowanych zarysów, ale wypełniających przestrzeń, a więc także opłyniętych przestrzenią jest naturalnie identyczny z dążeniem dającym się skonstatować co najmniej od początku epoki rzymskiego cesarstwa, by wypukłości ujawniać już nie tylko w sposób dotykowy przez zakrzywienie płaszczyzny w półcieniu, lecz w sposób optyczny przez głęboko zacienione wrębySpotykamy ten sposób obok starego, bezkonturowego sposobu przez cały czas rzymskiego cesarstwa, przy czym rozwój polega na tym, że początkowo tylko najdalej znajdujące się postacie i ich części są obwiedzione konturowymi bruzdami. jak jeszcze na kolumnie Marka Aureliusza — powoli jednak wciągnięte zostają także inne przedmioty, jak właśnie na Bazie Decennaliów... Zabytek ten jest jednym z ostatnich, w którym żłobienie zarysów zostało użyte Jako środek uprzestrzennienia poszczególnych postaci płaskorzeźby” *•.

SARKOFAGI Z RAWKNNY

„O Ue rozpatrywane dotąd sarkofagi należą przede wszystkim do okresu rozwoju epoki średniego cesarstwa, kształtującego się aż po Konstantyna Wielkiego (choć wiele z nich powstało także po Konstantynie) — to sarkofagi z Rawenny ukazują całkiem zmieniony obraz. By powiedzieć od razu rzecz najważniejszą: sztuka widoczna w sarkofagach z Rawenny nie stara się już o przedstawienie poszczególnych postaci w ich kubistycznej przestrzenności, wyzwolonych z płaszczyzny podstawowej przez sferę cienia — lec* zakłada u widza rozwiniętą świadomość i znowu rzuca spłaszczone optycznie figury na wielkie, płaskie tlo[...|, które należy pojmować jako pustą przestrzeń powietrzną, a w każdym razie jako przestrzeń idealną samą w sobie, a nie * IMS, *. ms i sss.

26. Sarkofag Teodoryka. S. Apollinare in CIum. Ravenna

27. Sarkofag Rlnnldusa Katedra. Ravermo a*