skala mohsa jpeg

CaS()₍₎    Wapń jest Leż składnikiem skał gipsowych: anhydrytu i gipsu Podstawo

wy związek chemiczny wchodzący w ich skład to siarczan(VI) wapnia. Skały gipsowe są skałami miękkimi - można zarysować je paznokciem.

Do określania twardości minerałów służy skala Mohsa [czyt.: mosa] (rys. 2.). W skali tej 1 oznacza najbardziej miękki materiał, natomiast 10 - najtwardszy, np. twardość paznokcia w skali Mohsa wynosi 2,5, stalowego noża - 5,5, zaś szkła - 6.

Rys. 2. Skala Mohsa to dziesięć minerałów, które stanowią odnośniki w określaniu twardości materiałów.

Rodzaje skał gipsowych i ich zastosowania

Siarczan(VI) wapnia jest składnikiem skał gipsowych. Ten związek chemiczny występuje też w dwóch minerałach - anhydrycie i gipsie.

Substancja półprzezroczysta, zwykle o drobnych kryształach, plastyczna i miękka. Słabo rozpuszcza się w zimnej wodzie, natomiast dobrze w gorącej. Powszechnie wykorzystywana w budownictwie.

Substancja krystaliczna o barwie niebieskoszarej, rzadziej białej lub kremowej. Łatwo wchłania wodę, co powoduje zwiększenie jej objętości nawet o 60%.

Może przy tym pękać i się rozwarstwiać. Anhydryt jest stosowany w budownictwie, jubilerstwio om/ przemyśle cementowym.

I u sol uwodniona, i /y 11 hydrat < ’/i)f.l*•• l< I wi idy w

i mc be/,poMc<liilo / loncin metalu .tlhn w\ \iępni i W ł li nc| We wzorze sumarycznym polip zenie i. i i I' ryslalicznej wskazuje kropkii:

Wzór    Nazwa

urna tyczny    systematyczna

■ „    > .2ILO siarczan(VI) wapnia wuda(l/2)

i /wy hydratów tworzy się następująco:

•    iln iazwy soli bezwodnej dodaje się po 1' n-.ri i

•    v nawiasie zapisuje się stosunek soli clo liczby • / c i.

i .1 »ela 1. Nazwy systematyczne i wzory sumaryczne u l.....! ■ t

o CM X CM	siarczan(VI) wapnia-woda(1/2)
^! 1 I* Ir, ' 5 H2O	chlorek miedzi(ll)-woda(1/!:>)
1 1.|(N03)2 • 6 H20	azotan(V) magnezu-woda(l/(j)

< Mdiczanie masy cząsteczkowej gipsu i anhydrytu

łasa cząsteczkowa hydratu jest sumą masy cząsle. I - . i nej oraz mas wszystkich cząsteczek wody.

i ropka po wzorze siarczanu(VI) wapnia nie oznm / ......

połączenie. Zatem we wzorze CaS0₄ -2 11,() wy.iępni i i i atom S, 6 atomów O i 4 atomy H.

Rozwiązanie

7], •    V^yĆ10C_/4    J 12

= m_Ca + m_s + 6 m₍

= 40 u + 32 u + 6 • 16 u + 4 • 1 u

^AWCaS0_A-2H₂0 ^{= m}CaSO_d ⁺ ^ ' ^mH,0

;aS0₄.2 H₂0 = ^mc* + ^mS + ⁶ mO + ⁴ mH

m

< :uSo₄ ■ 2 h₂o

^///CaS0₄-2H₂0 ⁼ 172 U

^WCaS0₄ = ^m

Ca + ^mS + ⁴ mO

ni₍ ,_iSO = 40 u + 32 u + 4 • 16 u

^/;/CaSo₄ ⁼ 1^6 u

()dpowiedź: Masa cząsteczkowa gipsu wynosi 172......i |

Iowa anhydrytu 136 u.

Prażenie hydratów, czyli ogrzewanie ich w wyśni-.......

umożliwia usunięcie związanej w nich wody. Prażnm ni w bandażach gipsowych (fot. 4.).