skala mohsa jpeg

CnSO,,    Wapń jest też składnikiem skal gipsowych: anhydrytu i gipsu. Podstawo

wy związek chemiczny wchodzący w ich skład to siarczan(VI) wapnia. Skały gipsowe są skałami miękkimi - można zarysować je paznokciem.

Do określania twardości minerałów służy skala Mohsa [czyt.: mosa] (rys. 2.). W skali tej 1 oznacza najbardziej miękki materiał, natomiast 10 - najtwardszy, np. twardość paznokcia w skali Mohsa wynosi 2,5, stalowego noża - 5,5, zaś szkła - 6.

Rys. 2. Skala Mohsa to dziesięć minerałów, które stanowią odnośniki w określaniu twardości materiałów.

Rodzaje skał gipsowych i ich zastosowania

Siarczan(VI) wapnia jest składnikiem skał gipsowych. Ten związek chemiczny występuje też w dwóch ' minerałach - anhydrycie i gipsie.

Gips

CaS0₄ • 2 H₂0

Anhydryt

CaS0₄

Substancja półprzezroczysta, zwykle o drobnych kryształach, plastyczna i miękka. Słabo rozpuszcza się w zimnej wodzie, natomiast dobrze w gorącej. Powszechnie wykorzystywana w budownictwie.

Substancja krystaliczna o barwie niebieskoszarej, rzadziej białej lub kremowej. Łatwo wchłania wodę, co powoduje zwiększenie jej objętości nawet o 60%.

Może przy tym pękać i się rozwarstwiać. Anhydryt jeni stosowany w budownictwie, jubilerstwio ot a/ pr/oinyśle cementowym.

In sól uwodniona, czyli hydrat ('/ąslei I i v «ot<

i .mc bc/poM (*(Inio / jonem md .ilu .ilbo w y.l i, pi u i ii*l We wzorze Mim.u ycznym połą* zenie * . r i !>■* i I' ryslalicznej wskazuje kropka Wzór    Nazwa

uinaryczny    systematyczna

■ i2 1 l.₂C) siarczan(VI) wapnia woda(l/.')

« wy hydratów tworzy się następująco:

. i., izwy soli bezwodnej clodaje się po kreso . |.. w nawiasie zapisuje się stosunek soli do liczby /. i .

i ib* la 1. Nazwy systematyczne i wzory siunary*/ii' ■ t**

i iS04-2H20	siarczan(VI) wapnia-woda(1/2)	hIiik . .iii * jmlnn i 1 i
i u< :l2 ■ 5 H20	chlorek miedzi(ll)-woda(1/b)	C.llll l|ti|‘ III!' |m Inn | )|iu
i 1«|(N03)2 • 6 H20	azotan(V) magnezu-woda(1/(i)	n/< >1 mm i lim |nil*in

• )bliczanie masy cząsteczkowej gipsu i anhydrylo

łasa cząsteczkowa hydratu jest sumą masy cząsle< I < i u • j oraz mas wszystkich cząsteczek wocly. i ropka po wzorze siarczanu(VI) wapnia nie o/na* / * no. połączenie. Zatem we wzorze CaS0₄ • 2 11,() wy.iepm l atom S, 6 atomów O i 4 atomy H.

Rozwiązanie

uS0₄ • 2 H₂0 ^{= W}CaS0₄ ⁺ ^ ' ^mH₂0

a.so₄ • 2 h₂o = w_Ca + m_s + 6 m_Q + 4 m_H ///< .._iSO . _{2 H}p = 40 u + 32 u + 6 • 16 u + 4 • 1 u

^;//CaS0₄-2H₂0 ⁼ 172 U

'"c:.,so₄ = ^mc* ⁺ w_s + 4m₀ m₍ ,_iSO = 40 u + 32 u + 4 • 16 u

^mCaS0₄ ⁼ 136 u

()dpowiedź: Masa cząsteczkowa gipsu wynosi 172 u. mi I owa anhydrytu 136 u.

krążenie hydratów, czyli ogrzewanie ich w wysokli i ¹ umożliwia usunięcie związanej w nich wody. Prażom u w bandażach gipsowych (fot. 4.).