skanuj0002 (53)

206

Filozofia nauk społecznych

ekofeminizm - stanowisko feministyczne głoszące, że kobiety z uwagi na swą naturę biologiczną, rozwój psychologiczny czy miejsce w podziale pracy są bliższe przyrodzie i lepiej usytuowane niż mężczyźni, ażeby bronić jej przed patria rchal-nyrn wyzyskiem. Jest blisko związany z epistemologią stanowiska, emergencja, emergentne zdolności, emergentne właściwości - gdy elementy łączą się w bardziej złożone całości, te ostatnie mają często właściwości jakościowo różne od właściwości pierwotnych elementów. Nazywa się to „emergencją”, a właściwości, które wyłaniają się w ten sposób, „emergentnymi właściwościami" albo „zdolnościami” - stanowi u> nowy poziom organizacji, empiryzm - bardzo szeroki termin, oznaczający podejścia w epistemologii, które główną rolę w nabywaniu i sprawdzaniu wiedzy przypisują doświadczeniu, epistemologia - filozoficzna refleksja na temat natury i zasięgu ludzkiego poznania, zajmująca się odróżnieniem wiedzy od przekonania, przesądu itp. Jednym z jej celów jest określenie kryteriów służących odróżnieniu autentycznej wiedzy od zwykłego przekonania, przesądu czy wiary. Zob. epistemologia stanowiska, epistemologia stanowiska - teza głosząca, że niektóre pozycje społeczne mogą być źródłem bardziej adekwatnej wiedzy niż inne. Marksiści stosują ją w odniesieniu do proletariatu, a ostatnio przejęły ją feministki. Zob. epistemologia, epistcmologiczne zerwanie - termin stosowany we francuskiej tradycji epistemologii historycznej, oznaczający proces radykalnej transformacji konceptualnej ramy dyscypliny bądź dziedziny wiedzy, dzięki której występuje ona dopiero w roli nauki. Zob. rewolucje naukowe.

epistemy - pojęcie Foucauha: episteme jest fundamentalną strukturą dyskursu -- podstawowymi pojęciami determinującymi całe myślenie w danym okresie, falsyfikacja, falsyfikacjonizra zob. sprawdzalność.

fonocentryzm - pojęcie Derridy - opisuje tendencję w filozofii zachodniej, przypisującą wyższość słowu mówionemu w stosunku do słowa pisanego. Zob. logo* centryzm.

funkcjonalizm - pogląd głoszący, że społeczeństwo to zbiór wspierających się wzajemnie części; skrajna forma funkcjonalizmu wyjaśniałaby istnienie instytucji społecznej poprzez funkcję, jaką pełni ona wobec innych instytucji. Funkcjona-lizm jest formą holizmu.

gra językowa - pojęcie pochodzące od WittgenSteina, opisujące język (i ogólniej kulturę) jako grę rządzoną przez zbiór reguł. Metaforę tę stosują socjologowie i antropolodzy.

hermeneutyka/koło hermeneutyczne - hermeneutyka to nauka o interpretacji i rozumieniu, której źródła sięgają interpretacji tekstów biblijnych. Tak jak w przypadku myślenia dialektycznego, ważna jest caloU, a proces myślenia traktuje się jak przechodzenie od części do całośd i z powrotem, hiperrzeczywistość - proponowany przez Baudrillarda opis postmodernistycznego świata, w którym i ludzie, i rzeczywistość poddani są coraz większemu napływowi kopii nieodnoszących się do realnych przedmiotów, lecz do kolejnych kopii itd. holizm - wyjaśnianie zjawisk społecznych raczej za pomocą całości społecznej niż jednostki.