skanuj0004 (41)

208

Filozofia nauk społecznych

kontekst odkrycia - procesy, włącznie z procesami myślowymi, związane z tworzeniem bądź odkrywaniem nowych naukowych idei lub hipotez. Toczą się spory, czy procesy te są racjonalne czy nieracjonalne.

kontekst    - procesy związane ze sprawdzaniem i oceną wysuniętej

idei, teorii bądź hipotezy. Zob. kontekst odkrycia.

konwencjonalizm - idea, według której obecnie akceptowane poglądy naukowe są wynikiem negocjowanych decyzji i konwencji. Jest związany z relatywizmem i mocnym programem w socjologii nauki.

krytyka wyjaśniająca - pojęcie stosowane przez niektórych realistów krytycznych dla podkreślenia bliskiego logicznego związku między pewnymi formami wyjaśniania społecznego a przyjmowaniem krytycznego, normatywnego stanowiska w stosunku do wyjaśnianego zjawiska.

languc/parole - językoznawca Ferdinand de Saussure wprowadzi! rozróżnienie pomiędzy lanpu, fundamentalną strukturą języka, która była przedmiotem nauki językoznawstwa, a parol*—indywidualnymi aktami mowy, które są zbyt zmienne, aby mogła je badać nauka. Zob. strukturalizm.

logika - w filozofujesz to badanie i klasyfikacja form rozumowania, pozwalającego na formułowanie poprawnych wniosków na podstawie przesłanek. Logika nie zajmuje się bezpośrednio prawdziwością i fałszywośdą wypowiedzi, lecz raczej relacjami między nitra. Można ogólnie powiedzieć, że logika dotyczy reguł poprawnego użycia słowa .dlatego". Zob. dedukcja; indukcja; retrodukcja; argumentacja transcendentalna logocentryzm - zaproponowany przez postmodernistycznego filozofa Derridę termin opisujący uzależnienie filozofii zachodniej od Logosu - władzy logicznej, racjonalnej argumentacji. Zob. fonoccntryzm.

materializm - jest to stanowisko ontologiczne w filozofii, według którego (ostateczna) natura świata jest fizyczna lub materialna; życic umysłowe rozumie się jako emergentną właściwość, której źródłem są złożone kombinacje materii, metafizyka - najbardziej ambitna gałąź filozofii, próbująca systematycznie zrekonstruować całość ludzkiej wiedzy na podstawie trwałych podstaw, metanarracja - termin, którym Lyotard posługuje się do wskazania totalizujących czy ogólnych teorii, które według niego nie są już możliwe w postmodernistycznym świede, gdzie nowoczesna technologia informacyjna świadczy o zakwestionowaniu i względności wszystkich wizji świata.

milcząca wiedza - ukryta wiedza o regułach żyda społecznego. Wiedzę tę nie zawsze daje się ujawnić. Zob. reguły; postępowanie według reguł, mocny program w socjologii nauki - odcjśde poszukujące socjologicznych wyjaśnień poglądów, całkowicie niezależnie od ich prawdziwości czy fałszywośd. narracje - idea głosząca, że ludzie są istotami tworzącymi opowieści i w formie narracji nadają sens swemu żydu, była od dawna obecna w tradycjach interpre-tatywnych; w ramach tej książki najbardziej widoczna jest w kontekście prac filozofa Alisdaira Maclntyre'a i psychologa Jerome’a Brunera. naturalizm - w filozofii istnieją trzy (co najmniej!) całkiem różne znaczenia tego pojęcia. Po pierwsze, w filozofii moralnej naturalizm oznacza, że sądy moralne można dedukować ze zdań faktualnych (zob. krytyka wyjaśniająca). Najpowszech-