Świadomość polega na zdawaniu sobie sprawy z własnych procesów myślowych i zdarzeń zewnętrznych. Nie jest ona zjawiskiem typu „wszystko albo nic”, lecz stanowi raczej kontinuum, zależne w pewnym stopniu od ilości informacji sensorycznej odbieranej przez mózg. Zmienione stany świadomości mogą być wynikiem występowania zbyt dużej lub zbyt małej ilości bodźców, można je wywoływać środkami fizycznymi (takimi, jak alkohol lub środki farmakologiczne) lub środkami psychologicznymi (takimi, jak medytacja czy hipnoza). W ostatnich latach psychologowie wykazują coraz większe zainteresowanie badaniem świadomości jako pewnego aspektu funkcjonowania człowieka.
Do cech charakterystycznych, wspólnych dla różnych zmienionych stanów świadomości, należą: 1) zniekształcenie procesów percepcyjnych, poczucia czasu oraz obrazu własnego ciała, 2) poczucie obiektywności i wykroczenia poza granice własnego ja, 3) poczucie prawdy nie wymagające zewnętrznego potwierdzenia, 4) pozytywna jakość emocjonalna, 5) paradoksalność, 6) niemożność wypowiedzenia swych doznań słowami i wreszcie 7) zjednoczenie i zespolenie.
Sen jest chyba najbardziej znanym spośród zmienionych stanów świadomości. Jest dość dziwne, że brak snu również powoduje zmienione stany świadomości, w których występują takie objawy, jak dezorientacja, halucynacje oraz zniekształcenia percepcji. Objawy te zwykle ustępują, gdy tylko osoba pozbawiona snu wyśpi się porządnie.
Obserwowanie i opisywanie zachowania w formie snu jest możliwe dzięki elektroencefalografowi (EEG), który rejestruje czynność bioelektryczną mózgu. Można wyróżnić dwa rodzaje snu: fazę REM, w czasie której występują szybkie ruchy gałek ocznych, oraz fazę nie-REM, czyli ŚREM, w czasie której takie ruchy nie występują. Faza NREM składa sic z czterech stadiów o różnej głębokości snu. 'T'
Głównymi cechami fazy REM są: 1) zahamowanie dowolnej aktywności mięśniowej, 2) zapis czynności bioelektrycznej mózgu podobny jak w stanie czuwania, 3) okresowa aktywność obejmująca szybkie ruchy gałek ocznych oraz inną aktywność mięśniową oraz 4) nieregularne zmiany (fluktuacje) w działaniu autonomicznego układu
lui , _ mkmtcrm
_______ u Kim Iinurn----
ealieo’*'w*6‘' w>4*aie*
<***•*•* -w»taa»
£omvwMi6o0m‘»
v><i*wmiona*u
rMaormmamrmtonsoa tu
t—opomMpiijamoypmBurśtom
-AxrrKwn,r-*ZM>N9f en wmopog <***■*?yrrzt bfous u AośhuA **śumso z mrą
&mnoo*riuym**cMtz*ttioi»4ua6-jjepstgK*snMvoyi0acHw*‘9taapm3Am*vam»**‘iM
*f**bmu ru naMopoĄ mMm V
9*!*JnO t—c n. BKUFtJiUMCPO «r
m»£2!Z£Z!!E2!l^m~
[*r'***">*7
•"***—"!
**uo**«*,*>om»*i
CRMUl Itna X
tMJ
l^SS!SsssaKSS!Ssss^
'***ĆS£2SI
'tuO«M<>oiwwi»ili>:MiwaTO>(ui»t«: au^-miyoiunuan^
isB-uawKtM&B*
•«i«M«iinM»teMZinoiiDwuBBi-MMani>niM,*ai-Biai«>w>riM>w<)l VWDmiiMM»uioiZ«i>i«i-*>Me«M*>M<<xMi«i«unnbiMjtanw>i|IK*S >
MnMra*
m^tłłUPłCTOołmiMłiwi^mpwiiłiiCTUowałgomioyaKwwmłmpMł
: wę la fganiMR WB6 W1 in'ii»wlw w»e xm6m»j «o— W» «■» w> X
-MIONUMKaunMtoOKlenn'OTOM*tNBfet* KOgiiWutoiWttNniKrwniOioaylłNioiwea-niuKO— »je6o •»!»<» 8Ul'i«1 i »u tum liirm ■jbUbwiij xt»K6a i Iwgaw Wwp ęiumn - Prt
■Njutgujcu jjJ**KNljn tu MwnpoO w wr^1r-iu^ 1—1)8005 luwulf**
nafl—o «M - S*W) tofcowie—M o*«0 •«> numn «r<5 >•*> MWO *1
ans m«a—u anrm • jnosw) o*»o » wm ła*a«—■ ms -(Pm*) -
■#w »er *w*w • irawti •»**»—iz w»» - uv*o”o—i »*<*» *»«bw we »
ligni—inpwdaaoitoi—°Q—mid«łi»ow«no»>a»)t»)«»«iNO>»——■<*w««i T
■Q«l6«UI—■CMiuaot—■«•»
—»l«W -KB IDN —Boasu ua<uiio«fl Po «*o6«u»». napo mow wbuomis o««
mw gtw *piM"<s noteN—n > mu—j <«—i—u> uMoBawiaiz aouas «d
•mwieiwufiMiMiBiwimłWiOMdl—NMiWłSMWWt 'I
tf pw6nwt\ atuipiaMOd ‘O
V
■cwniti anti
.aoJMIU—IuX»<-—"JCOI B—ODOl—OM !—»»■—<« ■U*)*" IB 1—rrt'J!'™1"1'11
Tfmn»kiol»—i«OtbopOilj—HI«C”»
■BitteWHMti
' fa-or tlT*^ f***iw* »mma-lł«Ote«w»rmBł ■»*»>—nlfcio m **
■A«W
w****’
_______ MMMi
HUBaogmM-a—”*'0-_____
*---
rlłe3XM*«l ^ ^
>'• MBWHtóuW
— y. mtnrn *****«•»'“>*wr
*ui ł"1r,rrl y^,ynn»rt«m«>nP»"MoC<
m; i —iuU-i**: ww waUM ?•“*'’ U
tfar .iouhiowo umm -mui-nu uimao •uwufwu'*
«ui» irnwi tuaoma-muKamzj^ttoam omaocs W *** W «ow» Mun® łv iiiłofinni im wKinu mmomuboi 0) Mn •“ M *P*S*^U
•apb <gt* mm»'M M —»«oog ctKUBCug no «u<m<»u»w «ictk »«m» tuaoe
3fouui< w :uwa*r-cn unt* msj—d —* «*mm i»: wcuopł u**» <«
popod w>nm»«óo6?>p*—w<u«>P«o»Wgiotea"—ooa *>—i Wat u>>*no«~«l8rei
mo<» o6g»o«rnit«i—luoiMm^NglunukMfiwWnr1 «nar>m»uylji)y«» »
•Wpiuri|ćM»
iou nul ikmMoomim • uocn «atu ip<mi>*<cu iflcMoi «u Mtaoe nem (0) lauok) n»a«aii?rtw<a>m«ite>«iCTipooni»ac«nii—oa>goc»uiwo»«><ptfw>aitmtmaiis ^ipłrałpiaemiMiaii^Młmoitfcmłsłiori^^owhiiiwutona-iaiaćpMm:
■* wwah oute «> aM|d« Am »**o «uu«z3 *o»u*« max» me k* outaw rct ■os i* p ipm? wiMm* u. irt-ommas mmCut 6mmMC «im M«n
■^buwtoiirtfMm łmnwttłtaiKŁ-
aMOne******1
•i •»
w tmoumi—w
*aw n»»» o6Mtw*> • IMM* »*0*—• MII* rt-w&■ 0W 01« - *mM»» ^^u^^c«luillO»Mll)OM»«wn»**^««0MgTO«Wl8aO<>«««!MCU»^W i
(bo#5(i«wi nrwonłpMod -a
■oŁł—mmoiłi—i
Mtn aotM MMMM » «eoa » MWWW • **««r M HUB UABIWUO "tamo.»
■nii-r■-■■n-T“*‘--M-i«miA»M^mimr-miiiWi«iiw»
m«łMiw«wimawro^r -«uM>w««»^mii»MoCiMiMooM-*ołiod X •tato m— *>» '*«»6o(outtM» ——oW nd m< oUioo —a*
opyII—łuUun—mWTuł^oiwuBłCuA-oiHiWDiWtutiWMouU*
Ul
•••nmjiw=i4i^m«on««**t»oc.w»ł*nw T
wuarf*wwi,(nM *to««nAeww#łedewei
•UZ3<,W‘wp<sd »po#x >
WO»QOn3ifjj AWUVN 3DV2DXtOfl 31H03J -ru
XI
cii
Hu, n» mn Ai wi»: •«»<«*<*• i»«Mt we «< IW. «e»x Mrio*ue uk«i » moom.
ukiijuiw*rnmmr,‘~-*,~i'—ii-i-^^ht'im-r nfjnrmrńim-i— •ojt-.inn.ii,> ,
o6®oo(tXum m(MK opiło,) >
ir0N30nllXl HY1MCM AM0IS31 TXl
H &m60k> esairncr»ctxi Amjo uWe/tag-mzyiMuać tm*AB teru* k ttmeo t **włzwe» %uh/aitwMb uBfuuto : «a«5*M nu**t uMu pitMew»soe«zvzMidi>0«M«C3|0«w« H>map»uó*ónmmto}U ^t3itemśptmdeoeęaulMwaouiimiitmloisv)>mMnmb»OMN) inhiMnawtmmaitttmpuw** vmxKatW>tam‘Vi»pro
i?roui*zoppvpom!oi03 y rotoDnsjMt&OHTfZMaaoo tti
■iiWTrMrr~niTfr~nTnriTT‘t‘'*‘ i—•*’*-*— -r* ~TTT**‘ ~" mi pup—TpMgiMauwg W»*'''*>t>*on«»iw«»r'«M*uwxi en4g)piia»m«w«aaoiua»«ziwixrr7qci*orp myćnsmfig >
1MMM0NP
■ćiptf kj*irmniruir) Mawpmm - Pump u—JOw «u wuwttipwUn iM&mgtMięnnporHmp&entaęui mw/i yMiflałwd otutepwmnmi mrów euj euo tindtis rmumip6‘/pmmduii»utjau6iotijap»(tt>d()-wiifm <ąm»Mr*xęnia6tuiBUUxmjm>oef(ń'f(m>.tąwr(}*‘«a i*Mp*iufr»iuDU»*u**eodi"eru»toii1)Qtmt>3 t
«hew op M nuBMonn4&0« ptami (immęąulmipmvt3(kdb‘9uę»rupi>ert4untiiap»pedn CfUtim ipW^óir* p9oyoęitix>aoaptnJtx*6m* nmipicMatrimetnśąnptatlw/iaMHewinhĄteo 1 yzamounuwmotUió OigysCipcuofitoJ-oirMKMiP^-tSigBauBJĆN łnmnti moyunetti pmjden i<*tmńmnod tiohu ■m unzciłwu cap »C «P»flOMi on lnu nuMpu podfi *|
•MOftłwn uuKptiodfi -g
r 9fOu»(M m ummabjm męt we otooon uee nmvm*MWts0Vjttiuomorem<zjdhilo ctutwn qotc •oćoo/mjo irv *iS*tizp rww T
torohmimł mfwweinoa hiomwkz imam *U*C *n-ii*etuioiU0ta*rć*»Kt> VW t OtHfruift tu $pm nus «V*M>VU«« M7 * (K)<ptoknaibinetnioK>Bea>ttoćaMMauol3 iCfj*w»2n^tffHJK*QMi>etitu}tKM>j
*niwi«iipoo tu anto* tatom 1
pwómwoocdifK^cawrcuMaotmi *i
WIKP l łCAu «WM3C 3«0UKXS
- oei»W* tłi »»Meeiwco » etiwee-ewoW •»«*•*•*« Hi oiouawłit m otpns *udW«u ł '•»•(■* «*«• 4*iU! MNłwu: rnUnn • *0w*rr w gpjc a ifM > ■ypi-NWtJMtZOM-M-WWIKUl >WWg <M K «3U|6»IIU l.’M»g TOWlIło t
•Oltiut fUt-MKMW IIOnCMK fu OKUZ3CIXM MM ouraam iKn cumoum: M9«uAh Mam Mmc moo«^ mjkmo ap PMn* i MM>oan ^mmwcłuuenumfłMeóweinweufltoiłwenuouikiMOuiMMwiWBeAipłimwi 7 XOiMV mam Mi MM Mm; Mn aOtNi «w*c fouaii ta W iMOMto 10115 BO0*; oM • me PMhr MMOIOCI eteo «> «u<0B'k%k
•utaow^njmlBWlAliPPMiNOitiian.uifiiim^MAMlottłoMPMnaopoiiiMOiotB «UK3MUZOI*OIUM«p«taO|l!‘ilUUX|»l23WZta>rBWo«IMlMOVAM*OW(UUIK»in<QIWl *1
«M8 *P«W P° wtapogood tłaApu^ -ę
ufonMeo urfi umoimm*; ifM7 a emopoMOę-uAmniiMMo t w >ox U9Mi>«taMX7ii Mima ta; AuiMCAannaCone»«>» j*rNiM\«C xvtart>iocin T
«MIXOI IM tu «O*UM0 «0|H| UM »»ŁO«* <CR WoOipMiJMMlBtalOiiItaOimłOHMiiwripluanoip^iMinscowmMUiMmi X mmwo op * to mnopo *unu tan 4ur«zo« ta lurnrd tu^fiPtujieodiptcmJoetPtiM/titAouipittBfmmmwłtmu-tfiicKKtoaufiue uqu«j n«oi 9w«»ttt xr‘ototaom* mc m «» wmp o6anu no^ioioM Maa m m> ■MtauoaMpitMĆttMMtauiMtatutanBiiCMiMoiMMMsiiAiiriMannMij '«
umitpAu
«*««• pru (OtaOn mmpmjOs cc rt)»MO otoupoz - (wuzoarwi. p) marvir rmwoo «wflw - lo^ymonnne ommop; < vM3p«mop MpaioiJ tu tu ww - *>or«w ip**> •*>n* teziM tamokMMT; noulj tboioiptsd mbdmp *»i • •**»(• t j «X4*C-
•kmoiweioezd eitauweotieifceoirfwłwrSfiao^miduiM^taławWiMiw ■g
T«MWfi aboMzmo oc M tarnwomcA^ć *°«mop; m «3umVm> W Ktrcnmc rnwoo m #ł nnsft too»€tau tanao abuA
•Maflł-KMOMMir MMn*tamta*|lMCn*»łuA0M»0MM.«O;
nBłMnpg ppueer opmaiMD aofianaM ewc ri Mi i»i w v
ftWOcWO. OOU;
•uwopenoałwntołpworti^^nnftmm
śoWtwi tufU V
•iTl
rotmrwNimma rti
1 PtMopcw nepło mntoipp łiffnopaę reoiim&twuto*njeu*ina*os*x*)mi tnoLimtsumjtp? Moofaudiitutoi ‘to> 0ylpui6ątoMktemkuatpmui:tmo62 7
ti Mł