skanuj0003 2

zdolność niszczenia tkanek stawowych i okołostawowych. Z biegiem czasu przekształca się ona w zbitą tkankę łączną, zwaną „łuszczką”, która rozprzestrzenia się na całą powierzchnię chrząstki i niszczy ją. Przebieg niszczenia stawu w rzs przedstawiono na rysunku 1.

Rysunek 1. a) niepohamowany rozrost błony maziowej, b) łuszczka niszczy chrząstkę stawową, w kanalikach nasad kości powstaje ziarnina zapalna atakująca chrząstkę od jej podstawowej warstwy, c) między przeciwległymi łuszczkami wytworzyły się zrosty powodujące zesztywnienie stawu.

Zniszczenie chrząstki stawowej powoduje odczyny wytwórcze kości pod postacią zmian zwyrodnieniowych w obciążanych stawach. W przysta-wowych częściach kości wcześnie pojawia się zanik kostny (osteoporosis). Torebka stawowa jest w początkowym okresie rzs obrzękła i rozciągnięta przez wysięk nagromadzony w stawie, a później grubieje, włóknieje i ob-kurcza się. Ziarnina zapalna uszkadza również więzadła (szczególnie często więzadła krzyżowe stawu kolanowego), łąkotki, a niekiedy stawy między-kręgowe i więzadła w odcinku szyjnym kręgosłupa. Uszkodzenia te są przyczyną zaburzeń stabilności kręgosłupa, a rzadko podwichnięcia lub zwichnięcia w stawach szczytowo-obrotowych z objawami neurologicznymi.

Do zmian pozastawowych zalicza się uszkodzenia ścięgien (ziarnina zapalna powstaje w błonie maziowej pochewki ścięgna), czego następstwem może być przerwanie ścięgna. W kaletkach maziowych sąsiadujących z chorymi stawami powstają zmiany podobne do zmian w błonie maziowej stawu. Typowy dla rzs jest zanik mięśni, niekiedy bardzo znaczny. Stwierdza się równii-/. rozległe zmiany w drobnych naczyniach krwionośnych, uszkodzenie nerwów obwodowych, skrobiawicę nerek u około 24% chorych.

Zmiany w narządach wewnętrznych nie mają swoistego charakteru poza sli robiawicą nerek i niedokrwistością oporną na leczenie preparatami żelaza.

3.3. Obraz kliniczny i przebieg choroby

Reumatoidalne zapalenie stawów może rozpoczynać się w każdym wieku, najczęściej jednak między 25 a 54 rokiem życia. Kobiety chorują

' 4 razy częściej niż mężczyźni.

3.3.1. Zniekształcenia stawów kończyn i kręgosłupa

Stawy rąk: typowy początek rzs objawia się bólami oraz symetrycznymi obrzękami stawów śródręczno-paliczkowych i międzypaliczkowych bliższych, zazwyczaj palców II i III. Następnie proces zapalny obejmuje pozostałe stawy śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe bliższe. Zajęte si.iwy są bolesne samoistnie i przy ruchach, a ich obrysy ulegają pogrubieniu. Suwy międzypaliczkowe bliższe mają kształt wrzecionowaty (rys. 2).

Rysunek 2. Wrzecionowaty kształt stawów międzypaliczkowych bliższych

11