skanuj0008

W okresie schyłkowym chorzy są wyniszczeni i niezdolni do wykonywania nawet prostych czynności związanych z obsługą samego siebie. Łatwo powstają u nich odleżyny ulegające zakażeniu.

Przebieg rzs jest indywidualny i niemożliwy do przewidzenia. Istnieją zarówno przypadki o dużej dynamice choroby, jak i przypadki o łagodnym i bardzo powolnym przebiegu. Rzs charakteryzuje się stałym, nieubłaganym postępem zmian chorobowych z okresami zaostrzeń i remisji. Każde zaostrzenie powoduje dalsze niszczenie stawów. W czasie zaostrzeń nasilają się wybitnie bóle nękające chorych dniem i nocą, powodujące bezsenność i zmiany w psychice. Rodzaj i zasięg zmian w narządzie ruchu zależy od aktywności procesu zapalnego, czasu trwania choroby, wieku pacjenta oraz stosowanych metod leczenia.

Najczęstszą przyczyną śmierci chorych na rzs jest skrobiawica nerek lub dodatkowe zakażenie, a tylko wyjątkowo zwichnięcie w stawach szczytowo-obrotowych z uszkodzeniem rdzenia kręgowego.

Steinbrocker i współautorzy zaproponowali podział ewolucji rzs na 4 okresy z uwzględnieniem wydolności czynnościowej chorego, czyli stopnia funkcji. Podali oni kryteria rozpoznawcze zarówno dla każdego okresu choroby, jak i dla poszczególnych stopni wydolności czynnościowej.

Dla fizjoterapeuty ważna jest znajomość kryteriów, według których zalicza się pacjenta do poszczególnych stopni wydolności czynnościowej i dlatego przytaczam je poniżej:

stopień I - pełna wydolność czynnościowa;

stopień II - wydolność wystarczająca do wykonywania zwykłych czynności mimo pewnych trudności powodowanych bólem lub ograniczeniem mchów w jednym, względnie w kilku stawach;

stopień III - wydolność czynnościowa znacznie ograniczona, wystarczająca tylko do wykonywania niektórych prostych czynności; konieczna jest stała pomoc innej osoby;

stopień IV - unieruchomienie w łóżku lub na wózku z niemożnością obsłużenia samego siebie; konieczna jest stała pomoc innej osoby.

Okres choroby nie zawsze pokrywa się ze stopniem wydolności czynnościowej. Usprawnianie lecznicze może bowiem znacznie poprawić wydolność chorego, a nie ma ono wpływu na ustępowanie anatomicznych zmian w narządzie mchu.

3.4. Mechanizm powstawania zniekształceń narządu ruchu

Zniekształcenia narządu ruchu u chorych na rzs są wynikiem działania wielu czynników. Anatomiczne podłoże zniekształceń stanowią zniszczenia i zęści chrzęstnych i kostnych stawu, więzadeł śródstawowych, śródtoreb-k owych i okołotorebkowych oraz innych elementów stawu. Następstwem mszczenia wymienionych struktur jest zmiana kształtu powierzchni stawowych z ograniczeniem zakresu ruchów w stawie lub rozluźnienie /wartości stawu i przesunięcie powierzchni stawowych względem siebie. Ważną rolę w pogłębianiu się i utrwalaniu zniekształceń odgrywają siły mięśni działające odmiennie niż w warunkach prawidłowych oraz bierne mechanizmy zniekształceń.

(czynność mięśni ulega zaburzeniu na skutek bólów wywołujących skurcz obronny mięśni, co z czasem prowadzi do przykurczów. Długo-11 wały przykurcz powoduje nieodwracalne zmiany anatomiczne, zarówno w przykurczonych mięśniach, jak i w ich antagonistach, które uległy roz-i lągnięciu. Ból występujący przy mchach w stawie powoduje odruchowe wyłączenie czynności mięśni, które ten ruch wykonują. Do anatomicznego wyłączenia czynności mięśnia dochodzi po przerwaniu ścięgna /mszczonego przez ziarninę zapalną. Przemieszczenie ścięgna spowodowane zwichnięciem lub podwichnięciem w stawie, uniesieniem ścięgna pi zez wysięk lub ziarninę zapalną - zmienia kiemnek działania siły mięśnia na chory staw pogłębiając znacznie zniekształcenie stawu.

Analizując wpływ biernych mechanizmów i pogłębianie się zniekształceń należy mieć na uwadze: wzajemną zależność ustawień spoczynkowych kości w stawach oraz działanie siły ciężkości i nacisku na staw.

Wzajemna zależność ustawień spoczynkowych przejawia się w tym, że Iu/.ykurcz w stawach objętych procesem zapalnym powoduje wtórne I u zykurcze w stawach zdrowych, jednak sprzężonych czynnościowo ze stawami chorymi. Dla przykładu: przykurcze w stawach kolanowych w pozycji leżącej na wznak powodują wtórne zgięcie w stawach biodrowych i końskie ustawienie stóp.

Działanie nacisku i siły ciężkości może przyczynić się do powstania zniekształceń lub do ich pogłębienia. I tak ucisk kołdry na grzbiety stóp i horego leżącego przez dłuższy czas w łóżku sprzyja powstawaniu końsko-

21