skanuj0010

archetypów powtarzających się w historii kultury ludzkiej, a znajdujących ' wyraz również w świadomości indywidualnej.    !

Główną przyczyną różnych zaburzeń funkcjonalnych jest według Jungu zrywanie łączności między nieświadomością indywidualną a kolektywną, toteż głównym zadaniem psychoterapii jest dopomaganie ludziom w utrzymaniu tej łączności, możliwie pełnym zintegrowaniu się jednostki z historycznie ukształtowaną nieświadomością zbiorową.

Konkretyzując swoją główną ideę, konkurencyjną wobec teorii Freuda, Jung opracował również swoją własną koncepcję osobowości jako systemu archetypów. Odróżnił w osobowości człowieka pierwiastek męski (Animus, duch) i pierwiastek żeński (Anima, dusza), strukturę Ego (Ja) jako obraz własnej osoby w oczach własnych i Personę (osobę) jako obraz własnej osoby w oczach cudzych. Wprowadził także rozróżnienie typów osobowości, dzieląc ludzi na introwertyków zamkniętych na wpływy zewnętrzne, i ekstrawertyków — otwartych na te wpływy. Wszystkie te rozróżnienia wzbudziły znaczne zainteresowanie, a niektóre w postaci mniej lub bardziej zmodyfikowanej przyjęte zostały także przez autorów odcinających się od psychoanalizy. Pomysły Junga wywołały jednak również ostry sprzeciw, nie tylko ortodoksyjnych psychoanalityków, ale także innych psychologów, z uwagi na swój skrajny irracjonalizm, skłanianie się do mistycyzmu, a nawet rasizmu, do którego zbliżył się treścią swojej koncepcji psychiki plemiennej.    __^

Drugim wielkim dysydentem w pierwszej generacji był(Ąlfred Adler, i

0    ile Jung rozbudował kulturowe wątki w twórczości Freuda, zawarte zwłaszcza w słynnej rozprawie Totem i tabu, Adler uczynił głównym przedmiotem swego zainteresowania stosunki jednostki z otoczeniem społecznym. Podkreślił swoistość losów życiowych każdej jednostki

1    nazwał swoją koncepcję psychologią indywidualną.

Odrzucił tezę Freuda, że głównym źródłem zaburzeń nerwicowych są kulturowe ograniczenia normalnego życia seksualnego człowieka, na rzecz tezy, że źródłem tym jest nierówność sił między ludźmi. W bardzo ostrej formie nierówność ta zachodzi między ludźmi o obniżonej sprawności psychofizycznej a ludźmi o sprawności normalnej łub szczególnie wysokiej, ale ważne są również nierówności związane z różnicami płci, rasy,

i" - budzenia społecznego, pozycji społecznej, stanu majątkowego, a nawet

, !'l.|du zewnętrznego (np. to, że jedni są piękni, inni brzydcy lub gorzej hI.i ,mi).

, l udzie mają wrodzony instynkt mocy, który wyraża się w tym, że i m . piwiają naturalną tendencję do szukania przewagi nad innymi i bronienia m przed ich przewagą. Instynkt ten sprawia, że znajdując się w sytuacji r"i 'Zcj, człowiek ma intensywne poczucie niższości pod jakimś względem, linie może utrwalić się w postaci kompleksu niższości. Kompleks ten może hy, meświadomyj Nie zaspokojony pzy też naruszony instynkt mocy pi owadzi do rozwijania, często również nieświadomie, różnych form I ompensacji, wyrównujących zaistniałą nierówność w sposób mniej lub bardziej realistyczny lub tylko symboliczny. Najbardziej realistyczne n ■ .1 podejmowanie wysiłków dla przezwyciężenia własnej słabości, a także Kompensowanie własnych braków w jednej dziedzinie osiągnięciami w mnej.jW ten sposób można dojść nieraz do świetnych wyników. Na l >i/ ykład zdaniem Adlera słynny starożytny mówca Demostenes zawdzięczał -uvoje wspaniałe osiągnięcia temu, że w dzieciństwie jąkał się i wobec tego . /ynił ogromne wysiłki, aby tę słabość pokonać. Istnieje także wiele pi/ykładów osiągnięć uzyskanych przez kompensowanie braków w jednej dziedzinie osiągnięciami w innej,|np. kobiety niezamężne często rozwijają zastępczo znakomitą działalność społeczną, charytatywną, literacką, naukową iip. Często jednak ludzie podejmują próby kompensacji własnych słabości w działaniach aspołecznych. Tak np( można tłumaczyć powstawanie band i huliganów, z których każdy z osobna czuje się słaby i niepewny, ale w bandzie uzyskuje pozory siły i możliwość okazania tego3, Tak dają się wytłumaczyć nawet przypadki wzmożonej aktywności seksualnej, której właściwym celem jest nie tyle zaspokojenie zwiększonych potrzeb w tej clziedzinie, ile potrzeba zaimponowania innym lub zwalczenia poczucia własnej słabości pod tym względem. Nawet literacka postać Don Juana może być interpretowana w ten sposób, jako przykład wzmożonej aktywności seksualnej maskującej jakąś słabość, a niekoniecznie jako przykład szczególnej sprawności w tej dziedzinie.

Nieświadome poczucie niższości pojawia się u człowieka już w pierwszych latach życia, kiedy jego bezradność jako dziecka jest stanem

77