skanuj0011

3.5. Podstawy fizjoterapii

Fizjoterapia u chorych na rzs musi przebiegać odmiennie niż u osób z ustabilizowanym inwalidztwem. Choroba ta atakuje bowiem nie tylko narząd ruchu, lecz również narządy wewnętrzne. Poza tym zmiany zapalne i zniekształcenia występują równocześnie w wielu stawach, co przy współistniejących zanikach i osłabieniu siły mięśni znacznie utrudnia usprawnianie.

Ważnym czynnikiem wpływającym na funkcję narządu ruchu i psychikę są bóle odczuwane nawet w okresach remisji. Skłaniają one chorych do ograniczania aktywności ruchowej i długotrwałego pozostawania w łóżku. Bóle mają również bezpośredni wpływ na czynność stawów, wyzwalając na drodze odruchowej długotrwałe skurcze mięśni, zaburzenia naczynio-ruchowe, a prawdopodobnie i zaburzenia procesów metabolicznych -uszkadzając stawy. Walka z bólem jest więc podstawowym warunkiem prawidłowego przebiegu usprawniania chorych.

Wiele trudnych problemów nastręczają również zaostrzenia choroby występujące często bez uchwytnej przyczyny, a nawet mimo systematycznego leczenia. Niekiedy całkowicie przekreślają one uzyskaną poprawę, a ponadto podważają wiarę chorych w możliwość nadejścia trwałego polepszenia. Okresy remisji przynoszą nadzieję na wyleczenie, lecz przy następnych zaostrzeniach chory przeżywa kolejne rozczarowania. Ta cy-kliczność przeżywania od nowa tragedii osobistej spowodowanej chorobą jest powodem powstawania zmian psychicznych mających niekorzystny wpływ na dalszy przebieg choroby i wyniki usprawniania. Emocjonalna nadwrażliwość obniża próg bólowy i warunkuje silniejsze subiektywne przeżywanie dolegliwości, co z kolei prowadzi do unikania ruchu i zabiegów leczniczych. W usprawnianiu chorych trzeba zatem uwzględniać nie tylko chorobę podstawową, lecz również bogatą i różnorodną nadbudowę nerwicową.

Szeroki zakres zadań związanych z rehabilitacją chorych na rzs realizuje zespół specjalistów z różnych dziedzin, na czele którego stoi reumatolog. Jest to tzw. zespół rehabilitacyjny, a jego skład zależy od aktualnych potrzeb.

Leczenie ruchem odgrywa zasadniczą rolę u chorych na rzs zarówno |.ilw> czynnik profilaktyczny, jak i leczniczy. Biorąc pod uwagę różnorodność zmian w narządzie ruchu oraz indywidualną dynamikę procesu chorobowego, należy układać program usprawniania oddzielnie dla każdego chorego i to na niezbyt długi czas. W programie trzeba zamieścić poza ćwiczeniami i zabiegami ukierunkowanymi na określoną część narządu mchu również ćwiczenia ogólnie usprawniające. Ważne są też ćwiczenia zapobiegające zniekształceniom rąk i poprawiające ich czynność.

Programując leczenie ruchem nie można zapominać o innych metodach terapeutycznych, które powinny być kojarzone z kinezyterapią i ściśle się uzupełniają. I tak leki przeciwzapalne i przeciwbólowe oraz zmniejszające obronne napięcie mięśni w połączeniu z wybranymi zabiegami fizykalnymi umożliwiają szybsze opanowanie ostrego rzutu choroby i wczesne rozpoczęcie leczenia ruchem.

Nieodzownym warunkiem prawidłowego wykonywania wszelkich ćwiczeń jest nauczenie chorego świadomego i kontrolowanego zmniejszania nadmiernego napięcia mięśni (rozluźniania mięśni). Ćwiczenia rozluźniające mają u chorych na rzs szczególnie duże znaczenie, ponieważ odruchowe napięcie mięśni wzrasta z chwilą, kiedy chory ma rozpocząć ćwiczenia. Jest to powodowane lękiem przed wykonywaniem mchów w bolesnych stawach.

Leczenie mchem trzeba u chorych na rzs prowadzić indywidualnie i ost rożnie, ponieważ łatwo występuje u nich zaostrzenie procesu zapalnego w stawach pod wpływem nadmiernych obciążeń narządu mchu. Nie powinno usilnie starać się o uzyskanie znacznego przyrostu siły mięśni, wiedząc o tym, że zmiany w mięśniach związane z rzs nie pozwalają na tak dobry wynik kinezyterapii. Należy więc dążyć do uzyskania takiego przyrostu siły mięśni, który umożliwiałby choremu wykonywanie lekkiej pracy fizycznej zawodowej lub domowej.

Podział na rodzaje ćwiczeń wykonywanych w okresie zaostrzenia, podostrym oraz remisji rzs jest z konieczności tylko orientacyjny. Wynika to z faktu, że nasilenie zmian zapalnych w poszczególnych stawach może być u chorego różne w tym samym czasie. Poza tym ćwiczenia w odciążeniu mają zastosowanie zarówno w okresie zaostrzenia (stawy nie objęte zaostrzeniem procesu zapalnego), jak i w okresie podostrym, a nawet w okresie remisji choroby.

27