75028 tomI (52)

54 Podstawy fizjoterapii

względu na przebieg naczyń, można z grubsza podzielić na część werlikalną i poprzeczną. Taki sposób unaczynienia zapewnia dostateczne ukrwienie rdzenia kręgowego - zarówno przy rozciąganiu, jak i ściskaniu. Relatywnie gorsze stosunki hemodynamiczne panują na wysokości segmentów Th_{4 9}, gdzie kanał kręgowy jest najwęższy.

Korzenie nerwowe nie posiadają osłonek Schwanna, osłonięte są tylko „rękawami” opony twardej i w 50% odżywiane są z płynu mózgowo-rdzeniowego. Z tej też racji traktowane są zazwyczaj jako część centralnego układu nerwowego. W obrębie korzeni nerwowych występuje kilka mechanizmów ułatwiających przenoszenie obciążeń i ruchu na inne struktury'. I tak korzenie C₄_₆ są dodatkowo silnie przymocowane do odpowiednich wyrostków poprzecznych, a osłonka łącznot-kankowa utworzona przez tkanki oponowe i epiduralne poza zwojem grzbietowym korzonka przechodzi w epineurium i perineurium. Na wysokości otworu między-kręgowego oponowy „rękaw” tworzy swego rodzaju korek (zatyczkę), limitując niejako niezbędny na tym poziomie ruch korzonka w zakresie do około 12 mm (dalej blokujący go). W końcu pewne obciążenia amortyzowane są też przez płyn mózgowo-rdzeniowy. Ukrwienie korzeni nerwowych pochodzi z dwóch źródeł -proksymalnej (cyrkulacja doobwodowa) i dysłalnej (cyrkulacja dośrodkowa) arterii korzonkowej. Taki sposób zaopatrzenia korzonka nerwowego w krew w pełni zabezpiecza jego ukrwienie podczas ruchów kręgosłupa, z którymi wiążą się ruchy korzonka w kanale otworu międzykręgowego, będące swego rodzaju ruchami o charakterze ruchów iłoka w cylindrze.

Autonomiczny układ nerwowy (pomijając układ parasympatyczny) tworzą dwa neurony - tzw. aksony przedzwojowe, zaczynające się w mózgu lub rdzeniu, biegnące w sznurach bocznych i wychodzące ponad nerwami czaszkowymi i korzeniami brzusznymi tworząc zwoje autonomiczne oraz tzw. aksony pozazwojowe mające początek w zwojach i biegnące dalej do gruczołów i mięśni gładkich. Każdy przedzwojowy neuron ma połączenie z około 20 neuronami pozazwojowymi. Pień sympatyczny składa się z dwóch łańcuchów przedzwojowych, po obu stronach kręgosłupa, od podstawy czaszki po kość ogonową. W każdym łańcuchu jest po około 21—25 zwojów. W odcinku szyjnym pień ten położony jest od przodu wyrostków poprzecznych, podobnie w odcinku piersiowym, gdzie dodatkowo przymocowany jest on do głów żeber, tuż w pobliżu stawów poprzeczno-żebrowych. W odcinku lędźwiowo-krzyżowym natomiast przymocowany on jest. przednio bocznie przy trzonach kręgów, kości krzyżowej i kości ogonowej. Przedzwojowe włókna dla głowy i szyi wychodzą z segmentów C₈ - Th_v dla kończyn górnych z poziomu Th_0 10, a dla kończyn dolnych - Th_]0 - L₀ (p. też ryc. 7 na str. 30).

W obrębie układu autonomicznego obserwuje się analogiczne do innych części układu nerwowego mechanizmy adaptacyjne do ruchu. Obustronna w stosunku do kręgosłupa lokalizacja pnia sympatycznego siłą rzeczy wymusza pewną jego