Stabilizacja jednego odcinka tułowia powoduje nasilenie ruchów w in nych częściach kręgosłupa. Stabilizację taką umożliwia podwieszenie częś ciowe. Zwiększenie ruchomości kręgosłupa lędźwiowego w płaszczyźnii czołowej uzyskujemy następująco: chory leży tyłem w ten sposób, że głowi i klatka piersiowa spoczywają na łóżku lub na stole, a miednica i kończyn) dolne są podwieszone tuż nad podłożem. Chory stabilizuje obręcz barkowi i kręgosłup piersiowy chwytem oburącz za metalowe rurki przyłóżko wego urządzenia do podwieszania lub za brzegi płyty stołu. W tej pozycj przenosi on kończyny dolne jak najdalej w lewo i w prawo w płaszczyźnii czołowej (rys. 31).
Zwiększenie ruchomości kręgosłupa lędźwiowego w płaszczyźnie czoło wej można uzyskać również stosując inny rodzaj częściowego podwieszenia a mianowicie: chory leży tyłem, tak że na stole spoczywają kończyny dolne i miednica ustabilizowane pasem, a tułów i głowa są podwieszone poz; stołem. W tej pozycji chory przenosi jak najdalej tułów w lewo i w prawo w płaszczyźnie czołowej (rys. 32).
A
Rysunek 32.
( kwiczenia kończyn należy wykonywać w pozycjach izolowanych ■ wioząc zawsze naprzemiennie dwa przeciwne ruchy w stawie. Ćwiczenia In ni czyn górnych i dolnych można łączyć ćwicząc np. równocześnie w v machy kończyną górną i dolną.
IJ chorych na zzsk nie ma na ogół potrzeby stosowania ćwiczeń z opo-inn. Intensywność wysiłku można zmniejszać lub zwiększać przez odpowiednie tempo ćwiczeń. W razie potrzeby chory może wykonywać iwiczenia z oporem przy użyciu zestawu ciężarkowo-bloczkowego.
(iwiczenia w odciążeniu mają zastosowanie wówczas, kiedy dążymy do unikania tarcia zmienionych chorobowo powierzchni stawowych w cza-mc mchów. Ćwiczenia te zalecamy przy zmianach w stawach biodrowych lub barkowych, a czasem i kolanowych.
Przy ograniczeniu zakresu mchów w stawach kończyn mają zastosowanie ćwiczenia czynne wolne i z oporem, samowspomagane, a niekiedy icdresje wykonywane przez kinezyterapeutę.
Ćwiczenia w wodzie odgrywają bardzo ważną rolę w usprawnianiu cho-i vch na zzsk, ponieważ w środowisku wodnym uzyskuje się odciążenie, zmniejszenie napięcia mięśni, zmniejszenie nacisku powierzchni stawowych przy mchach oraz zmniejszenie bólu w czasie wykonywania mchów. lY/.y prowadzeniu zajęć z chorymi wymagającymi dużo wszechstronnego mchu, temperatura wody wynosi około 30°C. Czas trwania ćwiczeń w wodzie wynosi przeciętnie 20-30 minut. W wodzie można ćwiczyć rów-nicż z oporem wykorzystując szybkość mchów, odpowiednie ustawienie Iw mczyn i sprzęt dodatkowy zwiększający powierzchnię kończyny w czasie mchu (płetwy zakładane na stopy lub ręce, deseczki z uchwytami, rakiety i K > tenisa stołowego).
Programując zajęcia sportowo-rekreacyjne dla chorych na zzsk trzeba w/.iąć pod uwagę zaawansowanie choroby, uzdolnienia mchowe chorego, lego zainteresowania sportem oraz nabyte wcześniej umiejętności w tej d/icdzinie. Zajęcia powyższe należy traktować jako skuteczną i atrakcyjną Immę leczenia mchem. Zalecamy dyscypliny sportu mające wpływ na w/.mocnienie mięśnia prostownika grzbietu, mięśni przeciwdziałaj ący cli |h /.osuwaniu się obręczy barkowej do przodu oraz powodujące rozciąganie mięśni piersiowych. Przeciwwskazane są natomiast takie dyscypliny '.pm lu, których uprawianie jest połączone z dużymi wstrząsami ciała (skoki
51