skanuj0040

stans między stresorem a osobą, co pozwala na większą obiektywizację oceny rzeczywistego zagrożenia i wykorzystania dotychczasowego doświadczenia z podobnymi sytuacjami.

(e) Obniżenie poziomu pobudzenia, jako piąty typ strategii w obrębie zwalczania stresu, obejmuje znane techniki związane bądź z podwyższeniem wigoru fizycznego (np. aerobik), bądź redukcją napięcia mięśniowego (np. relaksacja, medytacja, rozrywka, zabawa, hobby), bądź leczeniem (np. psychoterapia, farmakologia, używki).

Niektóre z powyższych strategii były omówione wcześniej (jak np. strategie prewencyjne oparte na naturalnej bazie temperamentalnej: reaktywności emocjonalnej, mechanizmach obronnych osobowości, stylach poznawczych itp.), pozostałe będą przedmiotem szczegółowego opisu w kolejnych rozdziałach.

Radzenie sobie ze stresem jak naturalna czynna forma

Ten rodzaj odporności na stres preferują tzw. rozwojowe teorie stresu, które opierają się na podejściu interakcyjnym między wrodzonymi predyspozycjami (np. temperamentalnymi), które omówiliśmy w poprzednim rozdziale (rozdz. 3.3.2) i doświadczeniem społecznym. Przykład polskiej odmiany rozwojowej teorii stresu Tyszkowej (1972) przedstawiliśmy w rozdziale 1.3.8.3. Autorka zweryfikowała empirycznie tezę, że zachowanie się dzieci w sytuacjach stresowych (trudnych) podlega zmianom rozwojowym, w kierunku zwiększenia odporności na stres wraz z dojrzewaniem osobowości, i społecznym. Dotyczy to zarówno reakcji emocjonalnych wywołanych sytuacją stresową, jak również reakcji instrumentalnych. W zakresie reakcji emocjonalnych zwiększa się kontrola emocjonalna. Jeśli u dzieci młodszych dominują wzorce reakcji o charakterze ekstrapunitywnym (przypisywanie winy za niepowodzenia innym osobom łub przedmiotom zewnętrznym), to u dzieci starszych dominują wzorce intrapunitywne (tendencja do samokrytycyzmu i zwiększone poczucie winy). W zakresie reakcji instrumentalnych obserwuje się wraz z wiekiem wzrost reakcji zadaniowych, tj. takich, które mimo trudności prowadzą do zwiększonej skuteczności działań.

366