skanuj0154

wciskanego. Pole tolerancji średnicy zewnętrznej oznaczone jest symbolem hB i jest zbliżone do pola tolerancji h5. Dlatego skojarzone z polem tolerancji otworu H daje pasowanie suwliwe, czyli z niewielkim luzem. W przypadku „ruchomego watka” czop powinien więc mieć położenie pola tolerancji h lub j, a nawet k, pole tolerancji otworu H daje zaś wystarczająco luźne skojarzenie z pierścieniem łożyska.

Itys. 2.6. Rozkład sit w badanym ułożyskowaniu (przypadek, gdy p s a₀); I — tuleja dystansowa, 2 - tuleja krótka, 3 - nakrętka, 4 - watek, 5 - tuleja pośrednia, 6 — krążek obciążający, 7 - tarcza impulsatora, Q — siła obciążająca ułoży skowanie, p - kąt kierunku obciążenia w ulożyskowaniu, p — kąt kierunku obciążenia w tożysku, P_A, P_a — wypadkowa sit obciążających tożysko A i B,    — składowe poprzeczne sit w łożysku A ^{i B}’ ^P«A -

składowa wzdłużna w łożysku A, JV₃ ~ zredukowana siła oddziaływań między kulką a bieżnią

w łożysku B

Pierścienie wewnętrzne obu łożysk ustalone są na wałku 4 (rys. 2.6):

—    łożysko Zt: przez uskok średnicy wałka i tuleję dystansową 1,

—    łożysko A : przez tę samą tułeję dystansową 1, krótką tulejkę 2 oraz nakrętkę 3.

Łożysko oznaczone literą A jest łożyskiem ustalającym, a oznaczone literą B ma możliwość przemieszczania się w tulei pośredniej 5. Nie jest pokazany sposób ustalenia łożyska A w oprawie.

Rozkład sił w ulożyskowaniu przedstawiono na rys. 2.6. Ułożyskowanie jest obciążone siłą ciężkości Q. Jest to suma ciężaru: krążka obciążającego 6, tulei pośredniej 5 oraz tarczy impulsatora 7, Kierunek działania siły Q jest odchylony od prostopadłej do osi wałka o kąt p, Wartość tego kąta zależy od położenia ramienia obrotowego 12 (rys. 2.4) i może być zmieniana w zakresie od 0° do 90°. Jest to kąt (p) kierunku obciążenia w ułożyskowaniu. Jak wiadomo z poprzednich rozważań (rozdz, 2.2.2) kierunek obciążenia łożyska tocznego determinuje podanie kąta p (rys. 2.6) zwanego kątem kierunku obciążenia łożyska. Między tymi kątami (p i p) jest następująca zależność:

p = arctg (fŁ_!- tgp \L - m

gdzie: L — odległość między płaszczyznami symetrii łożysk A i B,

k — odległość między płaszczyzną przechodzącą przez środki kulek a punktem na osi ułożyskowania wynikającym z kąta działania łożyska,

m — odległość między płaszczyzną symetrii łożyska A a punktem przecięcia kierunku działania siły Q z osią ułożyskowania.

Kąt p pełni więc rolę kąta pomocniczego. Jego wartości są nastawiane na stanowisku badawczym w celu uzyskania zmiany kierunku obciążenia łożyska.

Zależności określające wartości sił obciążających każde z łożysk wynikają z rys. 2.6. Łożysko ustalające A przenosi zarówno całe obciążenia wzdłużne

P_wA = <? sin p

jak i część obciążenia poprzecznego P_pA;

n    L ~ Je '

^p*-⁰r^“^sp

Całkowitym obciążeniem łożyska B jest część obciążenia poprzecznego u łożyskowania:

n    n ^ m “ k

^PPB = ^PB = Q -T ^COS P

L-k

(2.13)

przy czym odcinek jfc jest zależny od chwilowego kąta działania łożyska a oraz od D_Q ~~ średnicy walca, na którego powierzchni leżą środki kulek łożyskowych:

k = tg a

W łożyskach kulkowych zwykłych kąt a zmienia swoją wartość od 0°, przy obciążeniu czysto poprzecznym, do wartości maksymalnej ce₀, przy obciążeniu wzdłużnym, czyli 0 i a £ a₀. Maksymalną wartość kąta a, czyli kąt działania łożyska cc₀, można wyznaczyć z zależności (rys. 2.7):

oi_n - arccos 1 -

_v 2A

gdzie: g - luz poprzeczny w łożysku,

zl₀ — parametr, którego wartość oblicza się z zależności

^0 ⁼ Pbz ⁺ Pbw ~

35