skroty130001

Reguła la obejmuje także inne skrótowce zakończone w wymowie na -t, np. UJ (czyt.: u-jot), TKJ (cżyt.: te-ka-jot). Zalecamy zatem: skierować pismo do UJ-otu., do TKJ-otu (czyt.: do u-jo-tu, te-ka-jo-tu); działać w UJ-ocie, ty TKJ-ocie a. UJ-cie, TI<J-cie (czyt. u-jó-cie, te-ka--jo-cie). Dopuszczamy w D. Ip. także, zapis z -u, np. MSZ-u, TKJ-u.

i. Skrótowce zakończone na T odmienia się następująco: NOT, LOT, do NOT-u, LOT-u, NOT-owi, LOT-owt, NOT-em, LOT-em, w Nocie, w Locie. W formie Ms. Ip. pisze się więc tylko pierwszą literę dużą, następne zaś małe, a końcówki fleksyjnej nie oddziela się od tematu.

g.    Skrótowce zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -x przybierają w przypadkach zależnych rodzime zakończenie -ks- (zgodnie z orzeczeniem Komisji Kultury Języka PAN), np. Hortex, Horteksu, (w) Horteksie; Pewex, Peweksu, (o) Peweksie.

h.    Końcówki odmiennych skrótowców typu EFTA, SABENA (tzn. pisanych dużymi literami i zakończonych na -A) proponujemy zapisywać dwojako:

EFT-y, Efcie, EFT-ę, EFT-ą; SABEN-y, SABEN-ie, SABEN-ę, SABEN-ą (tzn. końcówki przypadków piszemy po łączniku, z wyjątkiem niekiedy C. i Ms., tak jak w innych skrótowcach, choć tu przecież końcowe A symbolizuje ostatni człon nazwy)}

Efty, Efcie, Eftę, Eftą; Sabeny, Sąbenie, Sabenę, Sabeną (tzn. piszemy w przypadkach zależnych dużą literę tylko na początku, ponieważ traktujemy skrótowce jak normalne rzeczowniki, w których nie oddziela się końcówki od tematu).

i.    Odmianę skrótowców typu MKOl (Międzynarodowy Komitet Olimpijski), PZMot (Polski Związek Motorowy) - zapisywanych w M.lp. bez kropki po ostatniej literze oznaczającej spółgłoskę - zaznacza się następująco: MKOl-u, MKOl-ouń, MKOl-em; PZMot-u, PZMot-owi, PZMot-em, PZMocie.

5.    O braku odmiany skrótowców mogą niekiedy decydować względy składniowe³³, np. iść do MSZ-etu, wstąpić do AZS-u, ale: brak dokumentu MSZ: zawodnik drużyny AZS, gdzie dopełniacz jest już sygnalizowany w słowach dokumentu, drużyny.

6.    Sposób akcentowania skrótowców ma wpływ na ich odmianę, ale nie jest to wpływ decydujący. Najogólniej można ująć tę zależność następująco: skrótowce kończące się w wymowie na spółgłoskę i akcentowane na ostatniej sylabie mogą być odmieniane, natomiast ten sam akcent oksytoniczny „przeszkadza” odmienności skrótowców zakończonych w wymowie na samogłoskę³⁴. Z kolei skrótowce akcentowane tak jak inne wyrazy polskie na sylabie przedostatniej z reguły są odmieniane.

Tendencję do odmieniania skrótowców - tak żywą we współczesnej polszczyźnie mówionej - należy ocenić jako objaw zgodny z procesami

“ D. Wesołowska, op. dL, s. 347. ^w Tamże, s. 350.

znaczeniowymi i morfologicznymi języka. Jest to poza tym i wygodne, i zgodne z systemem gramatycznym języka polskiego .

Składnia skrótowców

Skróty i skrótowce użyte w zdaniu powinny być dostosowane do ogólnych reguł składniowych obowiązujących w języku polskim. Musimy więc znać przede wszystkim rodzaj gramatyczny i liczbę (pojedynczą lub mnogą) skrótowców właściwych - ponieważ o nie tu głównie chodzi - by dopasować do nich formę orzeczenia i przydawkl (związek zgody).

Bogate USA mogłyby bardziej pomagać biednym (Im. - bogate, mogłyby).

Nasz WIG rozpoczął niedawno działalność (lp., rodzaj męski -nasz, rozpoczął).

Nowy BIG jest rejestrowany już w Warszawskim Indeksie Giełdowym (lp., rodzaj męski - nowy, jest rejestrowany).

W zakresie związku zgody między skrótowcem a jego określeniami występują dwa rodzaje stosunków syntaktycznych:

1.    Skrótowiec ma tę samą liczbę i ten sam rodzaj gramatyczny co wyraz będący podstawą pełnej nazwy. Do teso podstawowego wyrazu dostosowują swoje formy orzeczenie i przydawka przymiot-na, np.

Dawne PZWS (Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych) zmieniły swoją nazwę (dawne -» zakłady «- zmieniły).

PLO (Polskie Unie Oceaniczne) zwolniły pracowników (Unie «-zwolniły).

NIK (Najwyższa Izba Kontroli) była atakowana (izba *- była atakowana).

Nasz UW (Uniwersytet Warszawski) przyjął wielu studentów (nasz -» uniwersytet *- przyjął).

PAN (Polska Akademia Nauk) była reprezentowana przez 10 profesorów (akademia «- była reprezentowana).

2.    Zleksykalizowany skrótowiec jest traktowany jako samodzielny rzeczownik, który decyduje o formie przydawki i orzeczenia, np.

Nasz PTJ (Polskie Towarzystwo Językowe) wydal książkę (nasz -* petejot «- wydał).

Sąsiedni PGR (Państwowe Gospodarstwo Rolne) został rozwiązany (sąsiedni -» pegeer «- został rozwiązany).

PKS (Państwowa Komunikaqa Samochodowa) nie kupił nowych samochodów (pekaes «- nie kupił).

“ Tamte. $. 344.

31