przebiegających w organizmie, wspomagając działanie enzymów. Dzieli się je na dwie grupy: rozpuszczalne w wodzie i rozpuszczalne w tłuszczach. Te ostatnie, obecne w większości produktów tłuszczowych, nie są uszkadzane lub niszczone w trakcie gotowania i mogą być gromadzone w tkankach. Mówiąc o ich roli należy pamiętać, że:
- witamina D i wapń są niezbędne dla prawidłowej budowy kośćca, zębów;
- witamina A zapewnia zdrową, nie rogowaciejącą skórę i prawidłowe widzenie;
- witamina K jest niezbędna w utrzymaniu prawidłowej krzepliwości krwi;
- witamina E jest silnym antyutleniaczem i chroni komórki przed zniszczeniem.
Witaminy rozpuszczalne w wodzie ulegają zniszczeniu podczas gotowania lub w trakcie przygotowywania albo nadmiernie długiego przechowywania posiłków. Ich źródłem są przede wszystkim jarzyny liściaste, drożdże, wątroba, owoce - w tym cytrusowe i leśne. Ich rolę najkrócej określono poniżej:
- kompleks witamin Blf B2, B6 jest niezbędny w przemianach metabolicznych węglowodanów;
- kwas foliowy i witamina B12 uczestniczą w produkcji czerwonych krwinek (erytrocytów); -witamina C jest niezbędna dla prawidłowej budowy tkanki łącznej i czynności układu odpornościowego.
UWAGA! Nie każdy z wielowitaminowych preparatów dostępnych w aptekach nadaje się do zażywania przez pacjentów z niewydolnością nerek. W razie wątpliwości wskazane jest zasięgnięcie rady lekarza lub dietetyczki.
3. ŻYWIENIE W RÓŻNYCH OKRESACH NIEWYDOLNOŚCI NEREK
OKRES PRZEDDIALIZACYJNY
W zależności od stopnia zaawansowania przewlekłą niewydolność nerek w okresie przeddializa-cyjnym można podzielić na 4 okresy. W poszczególnych okresach różne są objawy kliniczne, różne postępowanie dietetyczne i wspomagające leczenie farmakologiczne.
PIERWSZY OKRES przewlekłej niewydolności charakteryzuje się spadkiem filtracji kłębuszkowej (kli-rensu nerkowego) do ok. 50% normy, tj. ok. 50-60 ml/min i nosi nazwę niewydolności utajonej. Pacjenci nie odczuwają żadnych dolegliwości odnoszących się do układu moczowego, sąsprawni, ak-
23