TWG3 2

Z badań empirycznych Kuznets’a wynika, że procesy wzrostu gospodarczego w krajach, które osiągnęły następnie wysoki stopień rozwoju, charakteryzowały się wysoką stopą wzrostu, zarówno w wymiarze globalnym produktu, jak i w przeliczeniu na mieszkańca. Przyspieszenie wzrostu zapoczątkowane w końcu XVIII wieku (w przypadku Wielkiej Brytanii) i trwające do lat osiemdziesiątych XIX wieku (w przypadku Japonii) było dostatecznie długotrwałe, a tempo wzrostu dostatecznie wysokie, aby można ten okres określić jako nową epokę gospodarczą, która odzwierciedlała wystąpienie pewnej nowej grupy czynników, które były na tyle silne, żeby w dominującym stopniu wpłynąć na wzrost w długim okresie¹.

W okresie XIX i XX wieku wszystkie kraje wysoko rozwinięte znajdowały się w Europie, albo - jak to było w wypadku niektórych krajów zamorskich - miały europejskie korzenie (Stany Zjednoczone, Kanada, Australia, Nowa Zelandia). Wyjątek stanowiła jedynie Japonia, która najpóźniej dołączyła do grona krajów rozwiniętych, ale wykazała szczególnie wysoką dynamikę wzrostu wynikającą z szybkiego postępu technicznego.

W czasie, gdy kraje wysoko rozwinięte wkraczały na drogę nowoczesnego wzrostu gospodarczego ich poziom rozwoju ekonomicznego był znacznie wyższy od poziomu pozostałych krajów świata, a ich produkt w przeliczeniu na mieszkańca - jak to obliczył Kuznets - był w okresie zapoczątkowania wzrostu dwa do trzech razy wyższy od wielkości produktu per capita, jaki osiągnęły słabo rozwinięte kraje Aąi i Afryki w drugiej połowie XX wieku².

Kraje słabo rozwinięte nie zdołały osiągnąć dostatecznie wysokiego poziomu rozwoju, aby mogły wejść do grupy krajów wysoko rozwiniętych, ponieważ początkowy poziom ich dochodu per capita w ciągu minionych stu - stu pięćdziesięciu lat był zbyt niski, albo też stopa wzrostu dochodu per capita była zbyt niska, albo obydwa te czynniki łącznie spowodowały utrwalenie się rozpiętości w poziomie rozwoju krajów słabo rozwiniętych w stosunku do krajów wysoko rozwiniętych. Kuznest wykazał, że rozpiętości rozwojowe miedzy tymi krajami w drugiej połowę i XX wieku kształtowały się w granicach 15-20 : 1 i były częściowo rezultatem różnic w tempie wzrostu w okresie XIX i XX wieku, a częściowo wynikały z początkowych różnic w poziomie produktu na mieszkańca. Te różnice w skali międzynarodowej pogłębiły się po II wojnie światowej³.

Kuznets w swoich badaniach procesów wzrostu gospodarczego przywiązywał wielką wagę do przeobrażeń strukturalnych w gospodarce. W celu dokonania precyzyjnej analizy przeobrażeń struktury produkcji wyodrębnił w gospodarce trzy główne sektory.

- pierwszy sektor A - obejmuje rolnictwo i związane z nim gałęzie: rybołówstwo, leśnictwo i myślistwo;

1

   S. Kuznets uważał, że największe znaczenie dla zapewnienia trwałego i długookresowego wzrostu gospodarczego w krajach rozwiniętych miał wzrost wydajności pracy będący skutkiem rosnących nakładów kapitału na zatrudnionego oraz postępu technicznego, a także wynikającym ze zmian strukturalnych w gospodarce krajów rozwiniętych. Zob. w tej sprawie: S. Kuznets, Wzrost gospodarczy narodów. Produkt i struktura produkcji, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1976, s 62-105 i 300.

2

   Zob. S. Kuznets. op. cii., s. 301.

3

   Należy zwrócić uwagę Czytelnika, że Manfred Perlitz w swoich badaniach nad .Międzynarodową linią pościgu" skoncentrował się na Japonii i jej sukcesie w dziedzinie osiągnięcia wysokiego tempa wzrostu oraz wysokiego poziomu produktu per capita, a następnie uległ fascynaqi rozwojem krajów nowo uprzemysławiających się w latach 1960’, co spowodowało zignorowanie przez niego oceny rzeczywistego poziomu rozwoju większości krajów słabo rozwiniętych i warunków, w których próbują one osiągnąć przyspieszenie wzrostu gospodarczego.