uz
9

22

W. Kotarba

Specyficznym rodzajem wiedzy są projekty racjonalizatorskie. Ich przedmiotem mogą być różnorodne rozwiązania zgłaszane w podmiotach gospodarczych przez osoby zatrudnione w tych podmiotach, jak również przez osoby z zewnątrz. Specyfika projektów racjonalizatorskich wyraża się przede wszystkim w tym, że zawarte w nich rozwiązania mogą zawierać bardzo zróżnicowane poziomy nowości i wynalazczości (wkładu twórczego). Najczęściej są to rozwiązania nowe w skali określonego podmiotu gospodarczego, a ich istota nie charakteryzuje się zbyt wysokim poziomem twórczości. Zdarza się jednak i to wcale nie tak rzadko, że są to rozwiązania, które tylko w początkowym etapie uznano za proste usprawnienia, a dopiero głębsza ich analiza wykazała, że są to wynalazki, które mogą być zgłoszone do ochrony, bądź też powiększyć zasoby wiedzy utajnionej jako tajemnice przedsiębiorstwa. Dlatego właśnie, choć takie podejście może wydawać się dyskusyjne, zaliczyliśmy projekty racjonalizatorskie nie tylko do wiedzy chronionej, ale chronionej w systemie badawczym. Projekty te podlegają ochronie przynajmniej w skali jednego podmiotu gospodarczego, a przyjęcie danego projektu do wykorzystania zawsze wiąże się z potrzebą przeprowadzenia określonych badań. Niezbędne one są dla stwierdzenia choćby tego, czy takie samo rozwiązanie nie zostało wcześniej zgłoszone przez inną osobę, albo też, czy nie miało być realizowane w ramach zaplanowanej działalności.

Zastosowany rodzaj systemu udzielania ochrony ma wpływ na faktyczny zakres i jakość uzyskanej ochrony. Przedmioty chronione w systemie badawczym uzyskują mocną ochronę. Jej naruszenie może być relatywnie szybko zidentyfikowane i wyeliminowane. Ta niewątpliwa zaleta stosowania systemu badawczego, wiąże się jednak z potrzebą prowadzenia niekiedy długotrwałych (np. przy wynalazkach minimum 3 lata) procedur badawczych, co oczywiście oznacza, że w przypadku np. wprowadzenia do obrotu towarowego wyrobu o krótkim okresie życia, ubieganie się o taką ochronę zwykle pozbawione jest racjonalności. Trzeba też mieć świadomość, że badania nie dają i nie mogą dać (w związku z olbrzymią ilością materiału badawczego) całkowitej pewności co do udzielonej ochrony.

Przy zastosowaniu systemu „czysto” rejestracyjnego istnieje wprawdzie możliwość szybkiego uzyskania ochrony, co jest zaletą