0000021 2

W podanym schemacie enzym I. czyli dehydrogenaza fosfogliceral-dehydowa, katalizuje przeniesienie atomów wodoru z wodzianu triozo-fosforanu na NAD+, przy czym tworzy się kwas 3-fosfoglicerynowy i zredukowany NAD+ (NADH + H+). Reakcja ta jest sprzężona z drugą, w której regeneruje się NAD+ przez przekazanie atomów wodoru na pirogromian przy udziale innego enzymu — dehydrogenazy mlecza-nowej, w wyniku czego tworzy się mleczan. W tym przypadku koenzym jest luźno związany z białkiem enzymu i może w bezpośrednich reakcjach współdziałać z różnymi apoenzymami. Znane są jednak przypadki, w których koenzym jest silnie powiązany z apoenzymem i wtedy jest on jakby pośrednikiem w przekazaniu określonej grupy atomów z jednego substratu na drugi przy udziale tego samego enzymu. Tak jest np. w przypadku przenoszenia atomów wodoru przez inny koenzym, współdziałający między innymi z dehydrogenazami, a mianowicie dwunukleotyd flawinoadeninowy (w skrócie FAD). Przykładem takiego przeniesienia może być reakcja utlenienia /?-D-gluko-piranozy do laktonu kwasu glukonowego, katalizowana przez enzym — oksydazę glukozową, współdziałający z FAD. Atomy wodoru odłączone od glukozy są w tej reakcji przekazane za pośrednictwem FAD, współdziałającego z białkiem enzymu, na tlen cząsteczkowy, w wyniku czego tworzy się nadtlenek wodoru — H₂0₂ (rys. 34).

0.    Rys. 34. Mechanizm sprzężenia koenzy-

matycznego z udziałem FAD: 1 — /?--D-glukopiranoza, 2 — lakton kwasu glukonowego

Charakterystyczną cechą budowy prawie wszystkich koenzymów' jest obecność w ich strukturze kwasu fosforowego, związanego nu-kleotydowo, tzn. dołączonego do węgla 5 rybozy (patrz wzory str. 125). Często tylko obecność reszty fosforanowej różni koenzym od podobnej strukturalnie witaminy, np. mononukleotyd flawdnowy (w skrócie FMN) od witaminy B₂ (str. 127).

Klasyfikacja koenzymów

Koenzymy zasadniczo dzieli się na kilka grup, przyjmując za podstawę reakcje, w których biorą udział (względnie grupy, które przenoszą). W przybliżeniu odpowiada to klasyfikacji enzymów, w związku z czym podział jest następujący:

1) koenzymy przenoszące wodór lub elektrony (współpracujące z oksydoreduktazami),

122