0000059(1)

a- i jff-amylaz na amylozę i amylopektynę jest podany schematycznie na rysunku 87.

Jak już wspomniano, liczne pleśnie bytujące w środowiskach bogatych w wielocukry są zdolne do wytwarzania znacznych ilości amylaz i wydzielania ich do podłoża. Skład tych enzymów zależy od rodzaju pleśni, a być może również i od innych czynników.

Celulazy. Celulazy są enzymami analogicznymi do amylaz, atakującymi wiązanie 1 -► 4-/?-glikozydowej dzięki czemu są zdolne do rozkładania wielocukru strukturalnego celulozy. Enzymy te stanowią stosunkowo słabo zbadany kompleks co najmniej kilku enzymów (tzw. Cj-C^-ce-lulazy) o dość różnorodnej specyficzności. Uważa się, że enzym jest zdolny do fragmentacji micelapnej wielowłókienkowej struktury włókna celulozowego, a więc jego działanie ma polegać na niszczeniu wiązań wodorowych. Natomiast enzymy określane jako C_x stanowią grupę typowych /?-glikozydaz, wykazujących różną specyficzność do łańcuchów poliglikozylowych o różnej długości. Podobnie jak /1-amylaza atakują one od nieredukującego końca łańcucha kolejne co drugie wiązanie /3-glikozydowe i w wyniku ich działania tworzy się dwucu-kier celobioza. Enzymy te mają duże znaczenie w żywieniu zwierząt trawożemych żywionych pokarmami zawierającymi znaczne ilości celulozy. Przewód pokarmowy tych zwierząt nie produkuje enzymów celulołitycznych, a jedynie wykorzystuje przy trawieniu enzymy wytwarzane przez mikroflorę bakteryjną w nim bytującą. Natomiast sok trawienny szeregu owadów odżywiających się drewnem, a także wielu ślimaków, zawiera znaczne aktywności celulaz. Wytworzona wskutek działania celulazy celobioza jest rozkładana dalej do glukozy z udziałem towarzyszącej celulazom 1 —v 4-/?-glikozydazy. Obydwa rodzaje enzymów są zawarte również w bakteriach glebowych, dzięki czemu w glebie przebiega ustawicznie proces mineralizacji pożniwnych resztek roślinnych.

Enzymy pektynolityczne. Grupa ta składa się z kilku enzymów niejednolitych pod względem systematycznymi. Protopektynaza katalizuje przemianę nierozpuszczalnej protopektyny w rozpuszczalną pektynę. Proces ten biegnie intensywnie np. w dojrzewających owocach. Jego mechanizm ani sposób działania enzymu nie. są na razie znane i dlatego nie jest możliwe zaklasyfikowanie protopektynazy dc którejkolwiek grupy systematycznej. Jak wspomniano, istnienie protopektyny nie zostało dotychczas potwierdzone i uwalnianie rozpuszczalnej pektyny z nierozpuszczalnej struktury ściany komórkowej może mieć charakter przemiany chemicznej łjub innego rodzaju.

Esteraza pektynowa, czyli pektaza, należy do esteraz i katalizuje hydrolizę wiązania estrowego między grupami karboksylowymi reszt kwasu galakturonowego i metanolem. Enzym ten jest bardzo specyficzny, gdyż nie działa na inne estry, występuje w ścisłym powiązaniu z błoną komórkową, a czasem w stanie wolnym. Nie zawsze towarzyscy on innym enzymom pektynolitycznym i substancjom pektynowym —

305

20 — Podstawy biochemii