0000022 3

146 Fizykoterapia

soidalnego, składające się z impulsów stanowiących połówki fali o kształcie sinusoidy.

Współczesna aparatura elektroterapeutyczna umożliwia generowanie prądów o pięciu następujących parametrach: 1) czas trwania impulsu (w ms); 2) czas narastania tzw. czoła impulsu (w ms); 3) czas opadania impulsu (w ms); amplitudy! impulsu (w mA), częstotliwość serii impulsów (w imp/min lub imp/s), czas powtarzania impulsów (w ms), czyli czas trwania impulsu plus czas trwania przerwy pomiędzy impulsami. Systemy elektroniczne nowoczesnych elektrostymula-; torów umożliwiają uzyskiwanie impulsów prostokątnych o czasie trwania 0,1-1200 ms i przerw długości 20-5000 ms.

Istnieją dwie podstawowe formy prądu impulsowego małej częstotliwością Wyróżnia się prąd jednokierunkowy, jednobiegunowy, o niezmiennym kierunku przepływu (niezmiennym biegunie), ale zmiennym natężeniu, który zachowuje się jak prąd stały. Prąd ten może powodować przemieszczenia jonowe lub wywoływać uszkodzenie elektrolityczne, niemniej prąd ten pobudza nerwy i mięśnie.

Drugą formą jest prąd dwukierunkowy, dwubiegunowy, o zmiennym kierunku przepływu (zmiennym biegunie) i zmiennym natężeniu. Prąd ten jest w istocie prądem zmiennym. W związku z tym prąd ten powoduje oscylację jonów, ale bez rzeczywistych przesunięć ładunków elektrycznych. Oba bieguny są zrównoważone, zjawisko elektrolizy w tkankach więc nie występuje.

Istotne znaczenie ma zależność prądu impulsowego wychodzącego z generato-'! ra od istniejącego oporu tkanek, na które prąd działa. Jeżeli bowiem impuls elektryczny natrafia na duży opór (np. oporność skóry wynosi ok. 1 kilooma - kD), to ulega zniekształceniu. Aparaty nowoczesne zostały wyposażone w systemy korygujące natężenie lub napięcie wychodzącego prądu, w zależności od napotykanego oporu tkanki, na którą działa. Urządzenia takie mają międzynarodowe oznaczenia dokumentujące właściwość utrzymywania, niezależnie od oporu tkanki, stałego natężenia (ang. constant current - CC) lub stałego napięcia (ang. constani voltage - CV). Aparaty ze znakiem CV umożliwiają np. odszukanie, odpowiednimi ruchomymi elektrodami (aplikatorami), miejsc w skórze o zmniejszonym oporze, najdogodniejszych do pobudzania ruchowego, nazywanych też punktami spustowymi. Rozwój elektroniki przyczynił się do produkcji aparatów nowej generacji. Są to elektrostymulatory stacjonarne, zasilane prądem sieciowym, używane głównie w gabinetach fizykoterapeutycznych. Produkowane są również ministymulatory przenośne, lekkie, o niewielkich gabarytach, zasilane bateriami o stałym napięciu 1,5 lub 9,0 V. Te ostatnie nadają się do używania w warunkach domowych, przez odpowiednio przeszkolonych pacjentów. Urządzenia te generują na ogól zaprogramowane „z góry" modele prądów impulsowych małej częstotliwości. Stacjonarne urządzenia (ministymulatory w pewnym ograniczonym zakresie) umożliwiają także zmienianie niektórych parametrów prądów impulsowych prostokątnych, trójkątnych i innych.

Do kategorii prądów stałych przerywanych, o ustalonych przebiegach modelowych impulsów prostokątnych, można zaliczyć:

1.    Prądy impulsowe składające się z pakietów po 10 impulsów prostokątnych,

0    jednakowej amplitudzie i czasie trwania krótszym niż 1 ms, przedzielonych odpowiednio długą przerwą.

2.    Prądy impulsowe z amplitudą modulowaną, składające się z pakietów impulsów prostokątnych, o stopniowo narastającej i zmniejszającej się na przemian amplitudzie (tzw. obwiednia pakietów). Czynnikiem bodźcowym w tym prądzie jest obwiednia pakietów impulsów.

3.    Prądy impulsowe z modulowaną częstotliwością impulsów prostokątnych, składające się z ciągu impulsów o stopniowo i na przemian zwiększających

1    zmniejszających się czasami przerw między impulsami.

4.    Prądy impulsowe z modulowaną częstotliwością i amplitudą impulsów prostokątnych, stanowiące połączenie modulacji dwóch wymienionych kategorii prądów impulsowych.

Istnieje też możliwość regulowania liczby modulacji, których zwykle jest od kilku do kilkunastu na 1 minutę.

Do innych kategorii prądów impulsowych małej częstotliwości zalicza się także te w kształcie impulsów trójkątnych i połówek fali wyprostowanego prądu zmiennego. Są to:

1.    Prąd neofaradyczny - określany też jako „prąd trójkątny 50” (nie mający nic wspólnego z indukcyjnym prądem faradycznym), którego trójkątne impulsy dodatnie, o czasie trwania 1 ms i czasie przerwy 19 ms, są generowane z częstotliwością 50 Hz.

2.    Prąd diadynamiczny (DD), nazywany też prądem Bernarda - jest to prąd impulsowy, powstały w wyniku prostowania prądu zmiennego sieciowego (50 Hz) i nałożenia się powstałych połówek sinusoidy (czasy trwania impulsów i przerw są równe 10 ms) na podprogowe natężenie prądu galwanicznego, tj. ok. 2-4 mA. Prądy te składają się z dwóch komponent, zmiennej i galwanicznej. W związku