0000026(1)

ĆH,0-®

[12-7]

gliceraldehydo-3-fosforan fosfodwuhydroksyaceton

powinien być zaliczany do tych związków, gdyż nie zawiera ani jednego asymetrycznego atomu węgla. Ponieważ jest on w postaci estru fosforanowego produktem przemiany cukrów prostych, często jest do tej grupy zaliczany. Biorące udział w przemianie materii pochodne fosforanowe tych trioz noszą nazwy fosfodwuhydroksyacetonu i gli-ceraldehydo-3-fosforanu.

Tetrozy. Spośród tetroz mają znaczenie zasadniczo tylko pochodne fosforanowe aldozy — erytrozy i ketozy — erytrulozy, które biorą udział w utlenianiu glukozy w cyklu pentozofosforanów oraz w przemianach związanych z fotosyntezą.

Pentozy. Z pentoz największe znaczenie mają /3-D-ryboza i /?-D-2-de-zoksyryboza, występujące jak wiadomo w kwasach nukleinowych (patrz str. 174) oraz jako estry fosforanowe w przemianach cyklu pentozofosforanów i fotosyntezy. Ponadto ryboza wchodzi w skład szeregu koenzymów (rozdz. 6) a 5-fosforybozylo-l-pirofosforan (PRPP) jest ważnym metabolitem w biosyntezie nukleotydów pirymidynowych i purynowych (str. 176). Również rozpowszechnionymi cukrami tej grupy są: składnik hemiceluloz — ksyloza oraz składnik gumy arabskiej — arabinoza. Z ketopentoz należy wymienić D-rybulozę i D-ksy-lulozę, których pochodne fosforanowe biorą udział w przemianach fotosyntezy i cyklu pentozofosforanów

sozy, z których wymienić należy przede wszystkim glukozę — składnik sacharozy, cukru mlecznego, maltozy i takich wielocukrów jak: skrobia, celuloza, glikogen i dekstran, fruktozę — drugi składnik sacharozy i wielocukru — inuliny oraz galaktozę — drugi składnik cukru mlecznego, czyli laktozy. Ponadto glukoza i fruktoza występują w stanie wolnym w miodzie pszczelim i owocach, a glukoza we krwi. Estry fosforanowe glukozy i fruktozy biorą udział w przemianach cukrowców, a glukozo-l-fosforan pozostaje w organizmie zwierzęcym w równowadze z glikogenem i jest produktem przejściowym przy jego biosyntezie i rozpadzie. Wzory glukozy i fruktozy podano na str. 269.

Mannoza występuje w stanie wolnym w roślinach oraz we wszystkich organizmach jako składnik glikoproteidów i glikolipidów

272