0000028(1)

/

W skład mechanizmu podstawowych ciągów metabolicznych, przez które następuje odbudowa cukrów wchodzą reakcje, które można zaliczyć do typów 2, 3 i 4.

Izomeryzacje

Reakcjami typowymi dla punktu 2 są epimeryzacje, np. przemiana galaktozo-1-fosforanu w glukozo-l-fosforan, czy rybulozo-5-fo-sforanu w ksylulozo-5-fosforan. Jak jest omówione niżej,, koenzymem pierwszej z wymienionych przemian jest urydynodwufosforan — UDP 0>tr. 134). Wspomniano już o izomeryzacji w sąsiedztwie grupy karbo-nylowej, która przebiega w odczynie zasadowym — analogiczne przemiany przebiegają in vivo i są katalizowane przez odpowiednie izotne-razy. Taka izomeryzacja typu: aldoza ^ ketoza ma duże znaczenie w procesie glikolizy. Spotyka się tam mianowicie dwie reakcje tego rodzaju

f luktozo-6-fosforan « glukozo-6-fosforan    [12-8]

oraz izomeryzację triozofosforanów (reakcja 12-7).

Wzajemne przemiany cukrów

Z reakcji typu 3 należy w pierwszym rzędzie wymienić katalizowany przez aldolazę rozpad fruktozo-l,6-dwufosforanu do triozofosforanów. Reakcja ta (12-9) jest typowo odwracalna, przy czym przemiana ze strony prawej na lewą ma charakter kondensacji aldolowej. Reakcja katalizowana przez aldolazę ma kluczowe znaczenie zarówno przy glikolizie, jak i przy biosyntezie heksoz. Innymi ważnymi przemianami typu 3, mającymi zasadniczy udział w cyklu pentozofosforanów i w przemianach fotosyntezy jest przeniesienie fragmentów dwu- i trój-węglowych z jednej cząsteczki cukru na drugą. Reakcje te są katali-, zowane odpowiednio przez transketolazę, i transaldolazę, należące, zgodnie z nazwami, do klasy enzymów przenoszących, czyli transferaz

CH_r0-®

C=0

HC-OH'

H^-OH

CHj-O-®

frukto20-\S - dwufosforan

CHj-O—® C=0 HO-CH?

+

' HC-OH CH_r0-®

[12-9]

Transketolaza (transferaza glikoloałdehydowa) jest enzymem, który katalizuje proces przeniesienia jednostki dwuwęglowej — grupy ke-tolowej, czyli ugrupowania aktywnego aldehydu glikolowego pomiędzy dwoma cukrami. Enzym ten wymaga współdziałania w charakterze kofaktorów jonu Mg²⁺ i pirofosforanu tiaminy •— DPT, za pośrednictwem którego odbywa się przeniesienie wymienionej grupy, zgodnie z mechanizmem podanym w reakcji 12-10

i

274