0000051 2

Terpeny — olejki eteryczne

Stosunkowo prostymi pod względem budowy związkami pochodnymi izopentenolu są terpeny, stanowiące zasadnicze składniki większości roślinnych substancji zapachowych, zwanych ogólnie olejkami eterycznymi. Olejki eteryczne występują praktycznie we wszystkich roślinach i są zlokalizowane w różnych ich częściach. W niektórych przypadkach są one rozpuszczone wprost w soku komórkowym, np. w szeregu owoców, na ogół jednak są zlokalizowane w specjalnych gruczołach i oddzielone od cytoplazmy ścianą wytworzoną ze zdcge-nerowanej tkanki. Rola fizjologiczna olejków eterycznych nie jest wyjaśniona; sądzi się, że występowanie ich w kwiatach i liściach ma na celu wabienie owadów, mających zapylić roślinę. Możliwe, że niektóre olejki są produkowane przez rośliny w celu ochrony przed gryzoniami i owadami. Teorie te nie są jednak poparte dostatecznymi dowodami i olejki eteryczne są traktowane raczej jako substancje wtórne metabolizmu, czyli produkty odpadkowe, podobnie jak anto-cyjaniny, alkaloidy i inne, względnie zaliczane do wielkiej grupy roślinnych substancji swoistych.

W skład olejków eterycznych wchodzą, poza terpenami i ich produktami utlenienia, również niektóre aldehydy i estry alifatyczne, jednakże związki te stanowią zwykle niewielki procent ich składu.

Najczęściej spotykanymi substancjami zapachowymi są mono-i półtoraterpeny, czyli węglowodory o 10 lub 15 atomach węgla oraz ich pochodne tlenowe (alkohole, aldehydy, ketony, kwasy i estry). Zwłaszcza pochodne tlenowe, choć spotykane są w niewielkich ilościach odznaczają się intensywnym zapachem i stanowią podstawowe składniki aromatyczne olejków zapachowych kwiatów i owoców. Jednakże bardziej szczegółowe omawianie tych składników wykracza poza ramy podręcznika

] 52