0000027(1)

1

/S-U- mannoia    fi-D-galaktom

Galaktoza pod względem budowy różni się od glukozy konfiguracją podstawników przy węglu 4 i może ulegać odwracalnemu przekształceniu w ten cukier przy udziale enzymu epimeryzującego — epimerazy 4-UDP-glukozowej. Jest ona składnikiem nie tylko laktozy, ale w fór-mie utlenionej do kwasu galakturonowego również związków pektynowych i innych złożonych cukrów oraz ich pochodnych, określanych ogólnie jako wielocukrowce kwaśne. Należy również wspomnieć o hep-tozach, z których sedoheptuloza w postaci estru fosforanowego bierze udział w przemianach cyklu pentozofosforanów.

Przemiany ogólne cukrów, prostych

Poza niektórymi organizmami roślinnymi cukry proste występują w organizmach żywych raczej w niewielkich ilościach, czego powodem jest ich znaczna aktywność metaboliczna. Przemiany tych związków idą zasadniczo w czterech kierunkach:

1)    kierunek anaboliczny, mający na celu kondensację wielu cząsteczek do cukrów złożonych i odłożenie ich w charakterze energetycznego materiału zapasowego;

2)    przemiany polegające na przegrupowaniach wewnętrznych przebiegające w kierunku uzyskania związków potrzebnych do budowy specjalnych składników komórki takich, jak: wielocukrowce kwaśne, aminocukry i inne. W przemianach tych ilość atomów węgla w cząsteczce nie ulega zmianie, należą tu wszelkiego rodzaju izomeryzacje;

3)    wzajemne reakcje pomiędzy cukrami, mające na celu uzyskanie związków o innej ilości atomów węgla w cząsteczce; w przemianach tych liczba atomów węgla w całym układzie nie ulega zmianie — należą tu reakcje przeniesienia fragmentów dwu- i trój węglowych z jednego cukru na drugi (można w ten sposób np. z heksoz uzyskać triozy, tetrozy i pentozy);

4)    procesy kataboliczne mające zasadniczo na cełu dostarczenie komórce energii; należą tu przede wszystkim procesy utleniania, w których następuje np. oksydacyjne skrócenie łańcucha przez odwodo-rowanie grupy aldehydowej i dekarboksylację, względnie inne procesy oksydoredukcyjne cukrów i produktów ich przemiany.

Znaczna większość przemian wymienionych czterech typów przebiega z udziałem ufosforylowanych form cukrów. Przemiany o cha rakterze zdecydowanie anabolicznym są omówione w następnym rozdziale.

273

18 — Podstawy biochemii