0000051

Ryc. 60. Zasada sterowania protezą Sauerbrucha — mechaniczne przeniesienie siły przesuwu kurczącego się mięśnia dwugłowego ramienia na końcówkę chwytną protezy w celu wywołania efektywnego ruchu jej

rozwarcia.

wał zabieg mioplastyczny, polegający na wytworzeniu w mięśniu poprzecznego kanału, wyścielonego płatem przeszczepionej skóry. Do tunelu wprowadzony zostaje pręt metalowy, połączony za pomocą linek z chwytną końcówką protezy. Skurcz mięśnia powoduje przesunięcie pręta i napięcie linek. Efekt ten zależy od drogi, jaKą wykonuje pręt w czasie skurczu mięśnia, oraz od siły, z jaką jest on pociągany. Dlatego też do tunelizacji wybiera się mięsień rozporządzający odpowiednią amplitudą oraz siłą skurczu. Dlatego też do uruchamiania chwytnej końcówki protezy przedramienia wykorzystywano m. dwugłowy ramienia — m. piersiowy większy. Tunel mięśniowo-skórny wymaga starannej pielęgnacji, bowiem łatwo ulega zakażeniom, a w ich konsekwencji przewlekłym stanom zapalnym, prowadzącym do jego zarastania. Osobiście zetknąłem się z wieloma osobami, dobrze posługującymi się tym sposobem sterowania ruchami protezy od przeszło 30 lat.

Najprostszym sposobem mechanicznego sterowania ruchami końcówki chwytnej protezy przedramienia jest połączenie jej dźwigienki ze stałym punktem w obrębie ramienia (ryc. 61). W efekcie uzyskujemy rozwarcie końcówki przy wyprostowaniu stawu łokciowego podczas sięgania po przedmiot i zamknięcie jej po zwolnieniu napięcia linki przy zgięciu kończyny w stawie łokciowym i zbliżaniu przedmiotu ku sobie. Niedogodnością tego sterowania jest uzależnienie funkcji końcówki od ruchu w stawie łokciowym i brak możliwości przytrzymania przedmiotu przy wyprostowanej w stawie łokciowym kończynie. Dlatego też chętniej wykorzy-

Ryc. 61. Zasada najprostszego mechanizmu sterowania ruchem rozwarcia końcówki

chwytnej protezy.

stu jemy do tego celu ruch w stawie barkowym kończyny protezowanej, ruch w obrębie obręczy kończyny górnej.

W protezach ramienia musimy uzyskać energię ruchową do zginania stawu łokciowego i blokowania go w wybranej pozycji oraz do rozwierania końcówki chwytnej. Dla skoordynowania tych ruchów i uzyskania efektywnej funkcji protezy konieczne jest uzyskanie co najmniej dwóch źródeł energii kinetycznej. Źródła te staramy się najczęściej uzyskać w obrębie obręczy kończyny górnej, wykorzystując ruchy zapewniając? największy przesuw zakotwiczonej w pewnych punktach linki sterującej, połączonej drugim swym końcem z elementem ruchomym protezy. Do sterowania protezą ramienia wykorzystujemy więc ruch unoszenia barku kończyny protezowanej, przeprost kikuta oraz jego zgięcie w stawie ramiennym, ruch prostowania kręgosłupa w dolnym odcinku szyjnym oraz ruch wysuwania barków do przodu. Przy bardzo krótkich kikutach ramienia lub obu ramion oraz pizy całkowitych amputacjach kończyny na poziomie stawu barkowego zakotwiczamy linki sterujące w obrębie pasa taliowego, przeprowadzając je przez bloczki umieszczone na przedniej ścianie leja protezy. Napięcie linki i efekt ruchowy w obrębie mechanizmów protezy możemy wówczas uzyskać dzięki unoszeniu barku kończyny amputowanej lub przez ruch skrętny tułowia. Efektywność ruchowa protezy w przypadku wysokich obustronnych amputacji kończyn górnych jest jednak niewspółmiernie mała w stosunku do skrę-

Ryc. 62. Pneumatyczny układ sterowania protezą ramienia: A — rozdzielnik energii, B — zawór rozdzielnika sterowany napięciem linki sterującej, C — zbiornik gazu. Odpowiednie pozycje zaworu (0—6) umożliwiają zginanie i zabloko-wywanie stawu łokciowego protezy, zwieranie i rozwieranie ręki, odblokowywanie łokcia, prostowanie przedramienia w stawie łokciowym.

103