022 023

KoidrlilH

I zaufania, są podstawą zharmonizowania tzw. logiki wydajności 1 logiki uczuć. Podkreślał. Ze sytuacja w zespole odgrywa watniejszą rolę w procesie pracy nil sytuacja 1 osobista. Wskazywał. Ze swobodne rozmowy i różnego rodzaju ankiety oraz wywiady I umożliwiają wspólZyde w zespole, m.in. poprzez wyładowanie emocjonalne, a za- 1 daniem kierownika jest pomoc w przystosowywaniu się pracowników do nowych 1 zadań czy wymagań, zmian otoczenia czy warunków.

W swej słynnej pracy The Soda] Problem of an Industrial CMliutton opubltko- I wanejw 1933roku.wktórejzebralwynikiswoichpodstawowychdoświadczeńi prze- I myśleń, twierdził. Ze poczucie przynależności do zespołu i uczestnictwo w jego 1 działalności oraz uzyskanych rezultatach jest silniejszym czynnikiem motywacji nil I korzyści ekonomiczne: uzasadniał. Ze praca nie mole być traktowana jako ciężar I i przykrość. Ze lepszy Jest łagodny nadzór niż ciągła i szczegółowa kontrola. Ze pra- 1 cowntk z reguły dąży do zrobienia czegoś wymiernego i końcowego, a nie tylko czę- 1 ści składowej produktu, i Ze duZe komórki organizacyjne z małą ilością szczebli są I wydajniejsze nil pracujące w strukturach wysmukłych. Istotę swe) teorii widział przede wszystkim w nieformalnych stosunkach międzyludzkich i nieformalnych I grupach tworzących odpowiednią atmosferę do skutecznej pracy zbiorowe). Uwalał. I Ze człowiek mole osiągnąć wolność jedynie roztopiwszy się w grupie, a wymagania I formalne i fizyczne mają mniejsze znaczenie nil społeczno-psychologiczna sytuacja I w procesie pracy. Stwierdzał. Ze kierownik powinien być w cywilizowanym społe- I czeństwle przede wszystkim doradcą, a nie nadzorcą, raczej doświadczonym i pomagającym kolegą. Pisał. Ze w nowoczesnym społeczeństwie, w którym troski bytowe I przestały być sprawą dnia codziennego, a ludzie myślą o zaspokajaniu potrzeb wy- I Zszego rzędu, bodtce materialne przestają być wystarczającą zachętą do wydajnej pracy. Podkreślał konieczność stałego kształcenia się i szkolenia, rolę czynnego udziału w osiąganiu ogólnych, lezących w interesie wszystkich, celów firmy, szukania wiel- I kiego celu potrafiącego zawładnąć świadomością ogółu, choć zdawał sobie sprawę z określone) demagogii społecznej zawartej w niektórych jego poglądach.

Teoria human relation odegrała dużą rolę w unowocześnianiu zarządzania, a je) poszczególne twierdzenia są podstawą wielu współczesnych metod kierowania czy tworzenia zasad funkcjonowania aparatu administracyjnego i jego powiązań ze społeczeństwem.

Trzy pierwsze szkoły zarządzania wypełniające w zasadzie okres do U wojny światowej, uznane umownie za tradycyjne, stworzyły podstawy szybkiego i szerokiego rozwoju teorii po 1939 roku. Potrzeby związane z wysiłkiem wo|ennym (militarnym i gospodarczym) zmuszały do ulepszania działań administracyjnych. Połączenie badań wielu bardzo różnych i często oddalonych od siebie dziedzin nauki dla ulepszenia organizacji i zarządzania, szerokie zastosowanie metod matematycznych, rozwój nowych kierunków badawczych (np. analiza operacji, programowanie, teoria gier) i wyodrębnienie nowych dziedzin wiedzy (np. cybernetyka, teoria podejmowania decyzji. Informatyka), zastosowanie opartych o elektronikę technik zbierania przekazu i przetwarzania informacji wraz z przeniesieniem różnych metod zarządzania z okresu wojny na czas powojenny - pełen potrzeb, wyzwań i możliwości - stworzy-

lo nowy etap rozwoju nauki o zarządzaniu, administrowaniu, kierowaniu oraz dostosowywaniu tempa rozwoju organizacji do tempa rozwoju techniki i bazy rozwoju społeczno-gospodarczego.

Teoretyków i praktyków, autorów liczących się pozycji w dziedzinie teorii zarządzania oraz czołowych przedstawicieli różnych koncepcji i poglądów, które pojawiły się po 1939 roku. trudno sklasyfikować i jednoznacznie zaliczyć do określonych szkół czy kierunków. Dla ogólnej orientacji i dydaktycznego ułatwienia, przy całej Świadomości. Ze ludzi i poglądów pokłasyfikowaC się nie da. gdyż z reguły nie mieszczą się .w szufladach", tworzone są dalsze umowne szkoły 1 kierunki zarządzania. Nie wyklucza to sporów czy różnicy poglądów na temat umieszczenia konkretnego teoretyka w konkretnej szkole, tym bardziej że wielu z nich mogłoby być zaliczonych w zależności od kryterium przyjętego podziału do tej czy innej szkoły lub Śmiało mieScić się w kilku z nich.

Najczęściej wSród kierunków nowoczesnych wyróżnia się: szkołę empiryczną, szkołę systemów społecznych, tzw. nową szkołę, szkolę psychologiczną oraz szereg poglądów, które traktowane jako początki nowych kierunków czy próby Ich tworzenia odpowiadają na wciąż nowe wyzwania i potrzeby zmieniającego się Świata.

Szkoła empiryczna, zwana często menedżeryzmem. oparta na klasykach naukowej organizacji, podkreśla m.in.. że działalność kierownicza jest sztuką, której można się nauczyć posiadając specjalne zdolności i doświadczenie praktyczne. Współczesny kierownik ma do czynienia z wieloma problemami, co stwarza zapotrzebowanie na teorię kompleksową. Szkoła empiryczna łączy badania w dziedzinie techniki i ekonomii z socjologicznymi oraz podkreśla, że zarządzanie jest techniką społeczną.

W. Newman z Business School of Columbia University dowodzi, że zdolny kierownik może przechodzić z jednego stanowiska kierowniczego na inne 1 mieć wszędzie dobre rezultaty, a sztuka kierowania stanowi główny element administrowania i różni się np. od działalności inżynieryjnej (dobry kierowca potrafi jeździć różnymi samochodami). Newman stwierdza, że filozofia menedżera jest ważniejsza niż jego wiedza oraz nawyki i że powinien on kierować się zasadami, a następnie odpowiednimi metodami. Podkreśla, że dobre stosunki w pracy zależą w głównej mierze od racjonalnej struktury organizacyjnej, że los pojedynczego człowieka nie powinien zależeć tylko od jednego przełożonego, a awansować należy obiektywnie, przede wszystkim najzdolniejszych i nlekonfliktowych. P. Druker porównuje menedżera do dyrygenta orkiestry, który nie musi być wirtuozem gry na jednym, konkretnym instrumencie, gdyż jego instrumentem jest grający zespół. Podkreśla, że zadaniem menedżera jest stwarzanie wspólnoty produkcyjnej, eliminowanie słabych miejsc, wykorzystywanie mocniejszych, zachęcanie wszystkich pracowników do stałego uczenia się. rozwijanie twórczych inicjatyw oraz wytyczanie prawidłowego kierunku działania kolektywu. Zaleca wciąganie szerokiego kolektywu do wspó(zarządzania, sprzedawania akcji przedsiębiorstwa pracownikom, uważając, że sprzyja to wnoszeniu maksymalnego wkładu i wysiłku w produkcję oraz wydajność pracy. James Bumham przeciwstawia menedżerów robotnikom i Inżynierom, twierdząc, że bez nich nie potrafiliby pracować. Traktuje ich jako tych. którzy zastąpią kapitalistów i będą jako

23