tomI (236)

238 Podstawy fizjoterapii

nych rodzajów wrażeń. Trzeba więc podkreślić, że praktycznie nie istnieją zaburzenia wyłącznie ze strony jednego z tych podstawowych układów, chociaż „poszkodowanie’' jednego z nich może być bardziej widoczne. Oznacza to, że np. u dziecka z wyraźnie zaznaczoną (wiodącą) nadwrażliwością układu przedsionkowego da się wykazać również pewien stopień zaburzeń ze strony przynajmniej jeszcze jednego układu, wynikających chociażby ze ścisłego współdziała różnych układów zmysłowych. Współdziałanie to ma zresztą pewne znaczenie praktyczne, gdyż pozwala - poprzez bodźce działające na układ mniej poszkodowany - wpływać hamująco (lonizująco) na układ poszkodowany bardziej. Wspomniany powyżej brak możliwości odizolowania funkcjonowania różnych części układu zmysłowego dotyczy również powiązań tego układu z innymi układami organizmu człowieka, a zwłaszcza z aparatem ruchu. Rozmaitym stanom patologicznym u dzieci, nie koniecznie związanym ze znacznym uszkodzeniem o.u.n., towarzyszą więc nieraz pewne rodzaje zaburzeń ruchowych i zachowań, u podłoża których leżą niedostatki i nieprawidłowości w zakresie odbierania i przetwarzania informacji. Brak właściwego przetwarzania i scalania informacji sensorycznych oznacza natomiast swego rodzaju dezintegrację sensomotoryczną, Wprawdzie tego typu zaburzenia wiążą się głównie z nieprawidłowym odbieraniem i interpretowaniem podstawowych bodźców, ale skutkiem tej swego rodzaju dysfunkcji czuciowej (sensorycznej) mogą być zaburzenia ruchowe i/lub emocjonalne.

W czasie odbierania i przetwarzania bodźców - zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych - pewne informacje muszą być wyhamowane, a inne wzmocnione (tzw, modulacja). Zaburzenia w tym zakresie powodują, że odbierane bodźce są albo nadmiernie wzmacniane, albo nadmiernie hamowane. W pierwszym przypadku dochodzi do tzw. nadwrażliwości na te bodźce, a w drugim do niedowrażliwo-ści. Szczególne miejsce zajmuje tutaj układ przedsionkowy.

Na wczesnych etapach rozwoju - dzięki odpowiedniej ilości i jakości poruszania się - bodźce przedsionkowe i proprioceptywne powodują rozwój zdolności do wyhamowywania przez mózg niektórych wrażeń płynących z układu przedsionkowego. Z powodu braku możliwości dostarczania odpowiedniej ilości bodźców (np. niedostateczna ilość ruchu) lub braku możliwości podstawowego przetwarzania bodźców (uszkodzenie o.u.n.) może nie dojść do wytworzenia się prawidłowego mechanizmu modulacji, w konsekwencji czego niektóre informacje przedsion* kowe są zbytnio wzmacniane lub nie dochodzi do ich wyhamowania. Wówczas mózg otrzymuje zbyt wiele impulsów z układu przedsionkowego, z którymi „nie może sobie poradzić”, co prowadzi do tzw. nadwrażliwości przedsionkowej. Efektem tego jest najczęściej różnego stopnia niepewność grawitacyjna oraz brak tolerancji ruchu. Może się to objawiać np. brakiem chęci do ruchu głową, przyjmowania nowych, nieznanych pozycji (szczególnie jeśli wiąże się to z odrywaniem stóp od podłoża), poruszania się zwłaszcza bez wspornikowej kontroli wzroku, (np. chodzenie do tyłu), przebywania na ruchomych powierzchniach (samochód, huś-