0249

Energia kinetyczna, którą krew otrzymała przy wyrzucie z serca zostaje przemieniona w energię potencjalną sprężystości odkształconej aorty. Siły sprężyste ścian naczynia przywracają mu w danym miejscu stan początkowy; przepychając porcję krwi powodują rozdęcie aorty w sąsiedztwie. W międzyczasie ponowny skurcz serca ponawia odkształcenie. W ten sposób odkształcenia sprężyste, wywoływane rytmicznie skurczami serca, przenoszą się ruchem falowym wzdłuż tętnic, aż zostaną stłumione w łożysku małych naczyń. Fala odkształceń sprężystych w ten sposób wywołana nosi nazwę fali tętna. Szybkość fali tętna wyliczona z równania ruchu falowego wyraziłaby się wzorem

gdzie:

E — moduł Younga ścian naczynia, e — gm bóść ściany, p — gęstość, r — promień przekroju.

Lepiej z wynikami doświadczalnymi zgadza się półentpiryczny wzór (Moensa):

w którym F oznacza współczynnik empiryczny, dla aorty człowieka przy ciśnieniu rozkurczowym 70 mm Hg wynosi 0,6-0,7. Także i ten wzór ma wartość ograniczoną, moduł Younga zależy bowiem od ciśnienia i od wieku. Należy zauważyć, że prędkość fali tętna nie pokrywa się z prędkością przemieszczenia się krwi. Fala tętna rozchodzi się z prędkością około 5 m/s do 8 m/s, podczas gdy średnia prędkość krwi w aorcie jest na ogół mniejsza od 0.5 m/s.

Ryc. 13.8. Powstawanie fali tętna w aorcie. Krew wyrzucona z komory rozciąga ściany aorty A. siły sprężyste przywracają stan równowagi li, krew zostaje przemieszczona.

Długość fali tętna obliczona wzorem A = c T, wynosi X = 5 m/s • 0,8 s 4 m. Wynika stąd, że amplituda odkształcenia znajdzie się „u progu” naczyń oporowych, gdzie zostanie stłumiona, zanim następne odkształcenie zostanie wywołane przez kolejny skurcz serca.

Jest nieprawidłowością rysowanie fali tętna z większą liczbą amplitud wzdłuż aorty, jak to często spotyka sic w niektórych podręcznikach.

Składową zmienną ciśnienia w danym miejscu tętnicy — nazwijmy ją ciśnieniem tętnienia jako funkcję czasu przedstawia przykładowo ryc. 13.9. Charakter krzywej zależy

256