026

Co się zdarzyło w probówce? Z czarnego tlenku miedziowego powstała czerwona miedź. Zaobserwowane żarzenie świadczyło o wydzielaniu się energii na sposób ciepła.

Reakcję możemy w uproszczeniu rozważyć jako dwa procesy składowe:

1.    Pył żelazny reaguje z tlenem zawartym w tlenku miedziowym. Jest to utlenianie-przyłączanie tlenu, które poznaliśmy juz w naszych wcześniejszych doświadczeniach.

2.    Tlenek miedziowy oddaje tlen. Taki proces oddawania tlenu nazywa się redukcją. Zapamiętujemy - redukcja jest reakcją chemiczną, w której substancja oddaje tlen.

Schemat reakcji można przedstawić następująco:

Redukcja

Obydwa procesy składowe, utlenianie i redukcja, przebiegają równocześnie-są ze sobą sprzężone. Dlatego chemicy mówią o reakcjach utleniania-redukcji¹¹ (redoksy, z angielskiego reduction+oxidation (utlenianie)).

Wykorzystujemy:

probówkę, szary pył żelazny (najlepiej Uw.ferrum reductum z apteki), czarny tlenek miedziowy, palnik spirytusowy lub butlowy.

Na zakończenie zadanie myślowe z dziedziny utleniania-ile waży dym? W czasach kiedy nie znano jeszcze nauk chemicznych, pewien uczony obserwował spalanie drewna w palenisku, na który m w końcu zawsze pozostawała tylko kupka lekkiego popiołu. Myślał długo o tym procesie, aż ostatecznie znalazł wyjaśnienie-spalane drewno przemienia się w dwie nowe substancje, mianowicie w popiół i w dym. Jeżeli wiem. ile ważyło drewno przed spaleniem, to mogę wyznaczyć masę dymu. Muszę tylko odjąć od masy drewna masę pozostałego popiołu. Czy rojyiftowanie uczonego było prawidłowe? Waszą odpowiedź możecie pojtfwnać ZNit 12 w Dodatku.

Żelazo i ząb czasu

37. W jakich warunkach żelazu rdzewieje?

Wszędzie lam. gdzie żelazo styka się z wilgotnym powietrzem, powstaje rdza. Dobrze znamy czerwonobrunatny nalot, który z biegiem czasu coraz bardziej wżera się w metal. Podczas pobytu w Paryżu zazwyczaj zwiedza się wieżę, która została /budowana z okazji Wystawy Światowej w 1889 r.. według planów inżyniera Eifiela. Francuzi muszą nieustannie dbać o utrzymanie wieży w dobrym stanic. Nawet najlepsze farby chroniące pr/ed rdzewieniem wykruszają się po kawałku z upływem lat. Zbadamy, jakie czynniki wpływają na proces rdzewienia.

Oczyszczamy papierem ściernym i środkiem do mycia trzy dłuższe gwoździe żelazne. Wkładamy każdy gwóźdź do osobnej probówki - pierwsza zawiera powietrze, druga jest całkowicie napełniona przegotowaną wodą. trzecia jest napełniona zwy kłą wodą do w ysokości 4 cm. Wszystkie probówki zatykamy korkami i pozostawiamy w stojaku do obserwacji (rys. 17).

trze<0₂)

R>v 17. W jakich warunkach żelazo rdzewieje?

4* 31