0286

Działanie mechaniczne podwyższonego ciśnienia na przestrzenie gazowe w organizmie. Podwyższanie ciśnienia (kompresja), np. w przypadku zanurzania się pod wodę, nie wywołuje tak dużych zmian w organizmie, jakie zachodzą przy zmniejszaniu ciśnienia (dekompresja) np. w czasie wynurzania. Sprężanie gazów w jamie brzusznej nie powoduje dolegliwości, jakie powstają przy ich rozprężaniu. Objawy stwierdzone w tym drugim przypadku na ogół są podobne do opisanych uprzednio zmian wywołanych mechanicznym wpływem obniżania ciśnienia atmosferycznego. Są one jednak zwykle silniej zaznaczone, gdyż w warunkach podwodnych mamy do czynienia z większymi różnicami ciśnień.

W hiperbarii inne są warunki fizyczne powstawania głosu, który zmienia wówczas wy sokość i barwę.

Choroba dekompresyjna (choroba kesonowa). Przy zbyt szybkim powrocie z głębokości nurka lub pracowników kesonowych, opisane uprzednio zjawisko aeroembolizmu doprowadzić może do powstania bardzo groźnej choroby, zwanej dekompresyjną lub kesonową. Występują w niej takie objawy, jak duszność, porażenia kończyn, niemota, zapaść, utrata przytomności, które mogą prowadzić nawet do śmierci. Choroba ta może powstać już po wynurzeniu się z wody. Dla spowodowania cofnięcia się powyższych objawów poddaje się chorego ponownemu działaniu zwiększonego ciśnienia, czyli rekompresji. Bezpieczny czas wynurzania się zależny jest od czasu przebywania na danej głębokości (dłuższy pobył umożliwia większą saturację, czyli wysycenie organizmu gazami) i określony jest odpowiednimi normami. Zastępowanie w mieszankach oddechowych azotu helem zmniejsza niebezpieczeństwo powstawania choroby dekompresyjnej.

Działanie biochemiczne podwyższonego ciśnienia. Wraz ze zwiększaniem się całkowitego ciśnienia odpowiednio zwiększają się ciśnienia parcjalne gazów w powietrzu lub w mieszankach oddechowych używanych w warunkach podwodnych. Oddychanie gazami pod zwiększonym ciśnieniem parcjalnym może powodować w ustroju wiele.zmian toksycznych związanych z chemicznymi właściwościami poszczególnych gazów.

Tlen. Zwiększona prężność O_a (hiperoksja) może okazać się w warunkach hiperbarii szczególnie niebezpieczna. Już niezbyt długie oddychanie czystym tlenem na głębokościach powyżej 10 m może doprowadzić do zatrucia tlenowego. Prężność tego gazu (około 2 atm) jest wówczas około 10 razy większa niż w normalnych warunkach oddechowych (około 1/5 atm), a stwierdzono, że już około 2-krotny jej wzrost jest przy długotrwałym podawaniu szkodliwy. Do toksycznych zmian, jakie wywołać może tlen, należą tak poważne zmiany, jak drgawki, utrata przytomności, uszkodzenie miąższu płucnego oraz narządu wzroku (np. zdarzająca się czasem ślepota u wcześniaków rozwijających się przez dłuższy czas w inkubatorach w atmosferze ze zwiększoną zawartością tlenu).

Azot. Przy oddychaniu powietrzem na głębokościach powyżej 50-60 m znacznie zwiększone ciśnienie parcjalne azotu może doprowadzić do zatrucia tym gazem, czyli tzw. narkozy azotowej. Występują wówczas halucynacje wzrokowe i omamy słuchowe oraz objawy podobne do upojenia alkoholowego, w końcu dochodzi do utraty przytomności. Zatruciu temu zapobiega zastąpienie w mieszankach oddechowych azotu helem. Zastosowanie hiperbarii i hiperoksji w medycynie. Podawanie tlenu (lub mieszanek zawierających duży procent tego gazu) pod normalnym ciśnieniem atmosferycznym jest często stosowane w medycynie, zwłaszcza w hipoksji występującej w chorobach krążenia. Dla pobudzenia akcji oddechowej dodaje się niewielką ilość CO.,.

W ostatnich latach coraz częstsze są próby stosowania tlenu w celach leczniczych w wa-

292