02 9

SAMOLOT BOMBOWY

PZL P-37B „Łoś"

Na początku lat 30-tych polskie lotnictwo bombowe używało przestarzałych samolotów typu Fokker F-VIIB/3m. Potrzeba unowocześnienia sprzętu doprowadziła w 1934 roku w Państwowych Zakładach Lotniczych (PZL) do przygotowań opracowania projektu nowoczesnego bombowca. Na czele zespołu projektantów stanął inż. Jerzy Dąbrowski, który przedstawił koncepcję szybkiego, dwusilnikowego średnioplata z chowanym podwoziem o całkowicie metalowej konstrukcji. W kwietniu 1935 r. Departament Aeronautyki zamówił w PZL prototyp nowego samolotu, któremu przypisano oznaczenie fabryczne P-37. Gotowy prototyp (P-37/I) został oblatany w grudniu 1936 r. i pomimo wykrycia kilku usterek samolot uznano za w pełni udaną konstrukcję. W1937 r. prototyp poddano poprawkom i testowano w locie. W międzyczasie rozpoczęto budowę drugiego prototypu (P-37/II), który wyróżniał się podwójnym usterzeniem pionowym i podwoziem z niezależnie zawieszonymi bliźniaczymi kolami patentu inż. Piotra Kubickiego. P-37/II został oblatany w końcu 1937 r. i stal się wzorcem dla drugiej serii zamówionych maszyn dla polskiego lotnictwa bombowego. Na początku 1938 r. ukończono budowę pierwszych 10 samolotów P-37A, które wyróżniał poje-dyńczy statecznik pionowy. Jednocześnie nowemu samolotowi przypisano formalnie nazwę „Łoś”. Kolejne 20 wyprodukowanych maszyn (P-37A bis) otrzymało już podwójne uste-rzenie pionowe. Nowy samolot zaprezentowano poza Polską po raz pierwszy na międzynarodowej wystawie lotniczej w Belgradzie (maj-czerwiec 1938) i później na Salonie Lotniczym w Paryżu (grudzień 1938), gdzie wzbudził niemałą sensację.

W sierpniu 1938 r. ukończono pierwsze egzemplarze P-37B „Łoś" z zamówionej serii 50 samolotów. Na początku kolejnego 1939 r. przystąpiono do budowy drugiej serii P-37B liczącej 45 nieco zmodyfikowanych maszyn. Łączna produkcja „Łosia" zamknęła się liczbą 124 egzemplarzy, z których ostatnie 32 maszyny w chwili wybuchu wojny były na ukończeniu.

Samoloty typu P-37 „Łoś" znalazły się na wyposażeniu dwóch dywizjonów bombowych (X i XV), z których w sierpniu 1939 r. utworzono Brygadę Bombową. W skład dywizjonów X i XV weszły cztery eskadry: 211, 212, 216 i 217, z których każda liczyła 9 samolotów. W dniu 1 września 1939 r. pozostałe „Łosie" znajdowały się w rezerwowym XX Dywizjonie Bombowym (eskadry 221 i 222), Samodzielnym Dyonie Doświadczalnym oraz w szkolnictwie i remontach. W trakcie działań wojennych pomimo braku osłony myśliwskiej „Łosiom" udało się przeprowadzić kilka udanych misji bojowych. 2 września maszyny X Dywizjonu bombardowały kolumny wojsk niemieckich w rejonie Częstochowy. „Pracowitym” dniem „Łosi" okazał się 4 września. Samoloty 211 i 212 Eskadry atakowały kolumny czołgów i samochodów w okolicy Wielunia osiągając dużą celność. Jeden z „Łosi" zniszczył most na Warcie, którym przeprawiały się jednostki niemieckie. Walki te okupione zostały stratą 7 maszyn, z których pięć strąciły myśliwce Me-109. Niemieckie kolumny atakowały także eskadry XV Dywizjonu Bombowego. W kolejnych dniach „Łosie" dokonywały bombardowań i lotów rozpoznawczych. 19 września ostatnie z ocalałych maszyn przeleciały do Rumunii. W czasie walk wrześniowych „Łosie" Brygady Bombowej wykonały łącznie około 135 samoloto--zadań zrzucając 119 ton

Z pożogi wojennej udało się ocalić część maszyn, z których 4 przeleciały do ZSRR, a 27 do Rumunii. Z tych ostatnich lotnictwo rumuńskie utworzyło dwie eskadry, które

Bombowiec PZL P-37B „Łoi" byl najlepszym samolotem bojowym polskiego lotnictwa wojskowego w 1939 r. W roku 1936 znajdował się w ścisłej czołówce konstrukcji europejskich.

Podstawowe dane techniczne (P-37B):
Rozpiętość	- 17,93 m
Długość (samolotu stojącego)	- 12,92 m
Powierzchnia nośna	- 53,5 m^2
Masa własna	- 4935 kg
Masa całkowita (maksymalna)	-9105 kg
Prędkość maksymalna	-412 km/h
Wznoszenie	- 4,7 m/s
Zasięg normalny (maksymalny)	-1000 (1750) km
Rozbieg	-473 m
Dobieg	- 340 m
Maksymalny ładunek bomb:	- 2595 kg
Uzbrojenie obronne: 3 pojedyncze km kal.7,92 mm
typu PWU wz.37 „Szczeniak” (lub Vickers F).
Podstawowe dane modelu
Skala	-1:33
Rozpiętość	- 544 mm
Długość	- 394 mm
Liczba części kartonowych modelu
w wersji uproszczonej	- 380 szt.
Liczba części kartonowych modelu
w wersji pełnej (waloryzowanej)	-1137 szt.
Całkowita liczba części
kartonowych w opracowaniu	-1190 szt.

MAŁY MODELARZ