041 4

Jeżeli stop zawiera wydzielenia faz wtórnych, na przykład węglików, azotków, borków, faz międzymetalicznych, to najczęściej wpływają one znacząco na własności mechaniczne i umocnienie stopu podczas odkształcenia plastycznego. 0 umocnieniu stopu decydują czynniki fizyczne i strukturalne, takie jak: budowa krystaliczna osnowy i wydzieleń, wielkość wydzieleń oraz postać, ich rozmieszczenie, odległości pomiędzy wydzieleniami, stopień dopasowania granic międzyfazowych, wzajemna orientacja oraz własności mechaniczne wydzieleń. Dyspersyjne wydzielenia stanowiące przeszkody w ruchu dyslokacji przedstawiono na rys. 4.16.

4.5. Tekstura odkształcenia

Odkształcanie w niskiej temperaturze ciał polikrystalicznych z dużymi stopniami gniotu prowadzi do zajęcia określonej uprzy-' wilejowanej orientacji krystalograficznej ziarn względem kierunku zewnętrznej siły odkształcającej ( rys.4.17 i 4.18 ). Tworzy się wtenczas tekstura odkształcenia, którą charakteryzuje oś ( kierunek krystalograficzny, zgodnie z którym zostają zorientowane ziarna ) oraz płaszczyzna, w jakiej zachodzi? uprzywilejowanie orientacji kryształów. Tekstura przeciągania charakteryzuje się osią, wzdłuż której zostają zorientowane-kryształy względem kierunku przeciągania, natomiast obroty kryształów względem tego kierunku krystalograficznego są dowolne. Przy walcowaniu natomiast równocześnie z orientacją kierunku kryształy zostają zorientowane również określoną płaszczyzną równoległą do płaszczyzny walcowania. Dla niektórych stopów typowe tekstury przedstawiono w tablicy 4.3. Praktyczne znaczenie tekstur związane jest z tworzeniem anizotropii własności fizycznych. W ogólnym przypadku korzystnie jest, jeżeli materiał posiada jednorodne własności fizyczne we wszystkich kierunkach, czyli nie jest materiałem steksturowanym. W niektórych jednak przypadkach tekstura może okazać się bardzo przydatną własnością, pozwalającą efektywnie wykorzystywać własności fizyczne. Dotyczy to na przykłd blach transformatorowych, gdzie tym sposobem można znacznie ograniczać straty przemagnesowywania.

Odkształceniu plastycznemu materiałów towarzyszy również _zjawisko niejednorodności odkształceń rzeczywistych w poszczególnych makro- i mikroobszarach kryształów. Wiąże się to ze sposobem odkształcania, decydującym o rozkładzie sił na przekroju oraz strukturą materiału. Fazy o wyższych własnościach wytrzymałościowych ulegają podczas odkształcenia mniejszym odkształceniom rzeczywistym, co musi wywoływać kumulację odkształceń w innych obszarach i powodować powstawanie mikro-szczelin, a także prowadzić do lokalnej dekohezji materiału.

W przypadkach znacznego nasycenia ziarn stopu defektami budowy krystalicznej lub skrajnie wysokiego umocnienia wydzieleniowego materiały takie posiadają bardzo ograniczone własności plastyczne lub mogą pękać przy wysokich naprężeniach, nie wykazując makroskopowych objawów odkształcenia plastycznego.

Somo Machy o chaotycznej orientacji

Uprzywi tej owo na on en facjo ziaren (ttkłkira)

Rys.4.17. Model tworzenia tekstury blachy