041 5

MMIII "| W .IMDIOnilKI

W większości krajów Europy kontynentalnej, które podjęły w lalach osiem .1/1. .i.|iyi li reformy administracji publicznej, reformy te zmierzają w kierunku w \ .11,u /onym tymi samymi celami co w krajach anglosaskich. Wszędzie zmie i / a się do zbudowania bardziej efektywnego i cieszącego się uznaniem obywatel i apaiatu administracyjnego i poprawy wizerunku państwa w społeczeństwie obywatelskim. Zakres i metody realizacji tych celów są różne. Wprawdzie są one na ogół oparte na koncepcji zarządzania publicznego, jednak w porównaniu / Wielką Brytanią zakres wprowadzanych zmian jest skromniejszy. Różnice te można w pewnym stopniu wyjaśnić specyfiką brytyjskiego porządku prawnego, który nie wymaga stosowania procedur legislacyjnych dla wprowadzenia nawet poważnych reform strukturalnych. Kluczowe dla nowego systemu reformy mogły zostać szybko wprowadzone bez udziału parlamentu na podstawie decyzji gabinetu. W Europie kontynentalnej reformy tego typu muszą przejść przez długie procedury legislacyjne.

W niektórych krajach, np. w Holandii, Danii lub Norwegii, anglosaski model zarządzania publicznego nie jest uważany za najlepszy wzór dla rodzimej administracji publicznej. W Holandii' krytykuje się model administracji mene dżerskiej i propaguje się raczej wzorzec oparty na pojęciu governance (Kickel, 1997, s. 748). Źródłem niechęci do administracji menedżerskiej w Holandii jest przekonanie o fundamentalnej różnicy między sektorem prywatnym i administracją publiczną, co skazuje na niepowodzenie próby upodabniania tej drugiej do pierwszej (Kicket, 1997, s. 748). W Danii i Norwegii bardziej od efekty wnoś ci ekonomicznej urzędów publicznych akcentuje się ideę demokratyzacji admini stracji przez podejmowanie przez nią różnych form współpracy z instytucjami społeczeństwa obywatelskiego. Pozostałą część artykułu poświecę omówieniu reform administracji publicznej w kilku krajach Europy kontynentalnej, które stanowią interesujące przykłady do zilustrowania tendencji przemian admini stracji publicznej w Europie. _r ,

We Francji w latach osiemdziesiątych w dyskusji publicznej zaczęto dostrzegać kryzys formy państwa, który ukształtował się w V Republice Frań cuskiej. Za główne cechy tego modelu uważa się wysoki stopień centralizacji władzy i administracji publicznej oraz centralistyczny mechanizm sterowania gospodarką, stosowany przez branżowe ministerstwa przy współudziale skór poratyzowanych grup interesów. W modelu tym administracja publiczna traktowana jest jako instrument służący do realizacji programów politycznych gabi netu ministrów. Panuje dość zgodna opinia, że obecny kryzys państwa francuskiego odnosi się zarówno do normatywnych, jak i strukturalnych wymiarów polityki publicznej i administracji. Do ważniejszych jego symptomów zalicza się utratę przez centrum zdolności regulowania gospodarki i polityki publicznej. Tradycyjny, scentralizowany styl podejmowania decyzji politycznych przestał istnieć. W jego miejsce powstał pluralistyczny mechanizm de cyzyjny, złożony z wielu elementów, będący skutkiem polityki deregulacji i li

I" inlizacji gospodarki lr;inctiskic*j w łubu li osiemdziesiątych, realizowanej pud naciskiem Komisji Europejskiej.

Według I). Clarka (1998, s. 101), „Polityka deregulacyjna, forsowana przez Wspólnotę Europejską jako reakcja na wyzwania, jakie stanowi globalizacja, podważyła logikę organizacyjną państwowocentrycznego modelu we Francji. 1'i/rnikanie do świadomości społeczeństwa wartości rynkowych w latach

■    ■ lemdziesiątych przyczyniło się do równoległej destabilizacji technokratyczne j doktryny polityki publicznej. Obecnie nie państwo, ale firma uważana jest za najważniejszy motor francuskiej gospodarki. Oznacza to detronizację admi lustracji”. Zmiana klimatu społecznego w odniesieniu do roli administracji pań Nlwowej utorowała drogę koncepcjom modernizacji służb publicznych we Frań

■    |i według modelu menedżerskiego. Rządowe projekty odnowy administracji, (początkowane pod koniec lat osiemdziesiątych, koncentrują uwagę na promu

•    .min idei zarządzania publicznego, usprawnienia systemu usług publicznych na poziomie lokalnym i odbudowy nadwątlonej legitymacji aparatu państwo u ego. Plan reform pod rządami socjalistycznego rządu Lionela Jospina zmierza do odbiurokratyzowania administracji i uproszczenia jej procedur. Zada la liniują na celu przybliżenie agend administracyjnych do obywatela (Clark, 1998,

107). Prawnym wyrazem tej polityki jest uchwalenie w 1992 r. „karty usług, publicznych”, która zwiększa uprawnienia obywatela wobec organów admini nacji. Karta wymienia cztery pary pryncypiów, którymi powinny się kierować m /ędy państwowe w stosunkach z obywatelami: „jawność i odpowiedzialność”, piostota i dostępność”, „partycypacja i adaptacja” oraz „szczerość i zaufanie” (( lark, 1998, s. 111).

Wyróżniającą cechą francuskiej polityki modernizacji aparatu państwa jest \ prowadzany obecnie projekt zmiany struktury administracji publicznej, prze biegający równolegle do przemieszczania punktu ciężkości polityki społecznej od i •• i/iomu centralnego do poziomów lokalnych. Proces ten obejmuje odchodzenie "d dawnego podziału na organy podejmujące decyzje i organy czysto wyko iiawcze (implementacji decyzji), gdzie niższe szczeble administracyjne były Fałdowane jako pośredni szczebel zarządzania w scentralizowanej hierarchii biurokratycznej. W ostatniej dekadzie ukształtował się we Francji ponadpartyjny

•    i msensus wokół tezy, że administracja powinna podlegać bardziej przejrzystym u -ulom oceniania i większej kontroli ze strony adresatów usług publicznych.

Reformy administracji publicznej w krajach skandynawskich nie odbiegają ■ .posób zasadniczy od głównego kierunku reformowania systemów admini liacyjnych w krajach należących do OECD. Istnieje tam również specyfika n rionalna oraz specyfika odnosząca się do poszczególnych państw, która spra ui, że kraje wprowadzają różne metody usprawniania administracji i podno i nia jej prestiżu społecznego. Wspólną cechą krajów regionu są silnie ro/hu iłowane struktury instytucjonalne państwa dobrobytu oraz utrwalone w ■;v\ udo mości obywateli prawa do stosunkowo łatwego dostępu do swuuU /en .<n |.d