2711905791

158 Ryszard Domański

Zadanie to jest ważne szczególnie w regionalistyce krajów Europy Srodkowo--Wschodniej, gdzie cykle koniunkturalne nakładają się na przekształcenia strukturalne związane ze zmianami ustrojowymi, przez co zmienność gospodarki w czasie komplikuje się znacznie. Artykuł ten zmierza w kierunku wzbudzenia zainteresowania tym zagadnieniem.

Wahania koniunktury w gospodarce regionu

Występowanie cykliczności w rozwoju gospodarczym regionów należy przypisać wielu czynnikom (Barnes i Ledebur, 1998, r. 5), a wśród nich:

1)    różnemu przebiegowi cykliczności w poszczególnych gałęziach gospodarki regionów. Znaczenie gałęziowego rozwoju regionów wywołało nacisk na dywersyfikację struktury w polityce gospodarczej, a w nauce zainteresowanie mnożnikami regionalnymi;

2)    falowaniu cyklicznemu wielu regionów i podatności na nie poszczególnych regionów. Wywołało to zainteresowanie zagadnieniem mnożników handlu międzyregionalnego;

3)    różnicom stóp wzrostu gospodarczego regionów w dłuższym okresie. Inspirowały one badanie tzw. wzrostu sekularnego;

4)    zróżnicowanemu oddziaływaniu przebiegu cyklów w gospodarce narodowej na cykliczność gospodarki regionów;

5)    specyficznym warunkom lokalnym.

Zróżnicowanie czynników sprawczych przejawia się w różnym przebiegu cyklów regionalnych. Niektóre regiony nie doświadczają cyklicznych wahań podczas cyklu koniunkturalnego gospodarki narodowej. Inne wykazują wahania cykliczne w okresie nieprzerwanego wzrostu gospodarki narodowej. Na ogól rozkłady w czasie punktów zwrotnych (szczyty, dna) w cyklach regionalnych nie odpowiadają rozkładom w cyklach gospodarki narodowej.

Występuje jednak współzależność między regionalną wrażliwością na cykle koniunkturalne a regionalnymi stopami wzrostu gospodarczego w dłuższych okresach (trendy sekularne). Regiony z wyższymi stopami wzrostu i wyższymi dochodami na głowę, w porównaniu z regionami rosnącymi wolniej, doświadczają mniejszego spadku w fazie recesji i większej ekspansji w fazie ożywienia. Obserwacja ta potwierdza hipotezę, że regiony z większą wrażliwością cykliczną osiągają niższe stopy wzrostu i odwrotnie. Szerokie wahania cykliczne bowiem pogłębiają niepewność w gospodarowaniu - zmniejszają strumień inwestycji, a w konsekwencji tłumią stopę wzrostu długookresowego.

Cykle koniunkturalne są dokuczliwe dla społeczeństwa głównie ze względu na bezrobocie. Dokuczliwość ta jest także zróżnicowana regionalnie. W świetle danych statystycznych potwierdzających to zróżnicowanie, polityki gospodarczej państwa nie można opierać na założeniu, że istnieje jednolita gospodarka narodowa, a regiony