054 2

Powtórzmy teraz próbę z zapaloną zapałką. Tym razem gaśnie ona natychmiast po wsunięciu w otwór butelki, ponieważ znajdujący się tam czysty dwutlenek węgla uniemożliwia dopły w tlenu do płomienia.

Doświadczenie uczy zatem, że drewno nie pali się w atmosferze dwutlenku węgla. Stw ierdzamy również, że dwutlenek węgla jest cięższy od powietrza i pozostaje w butelce pomimo tego. że jest ona otwarta (rozdz. 82).

Dzięki obydwu tym własnościom dwutlenek węgla jest idealnym środkiem gaśniczym. Stosuje się go w wielu rodzajach gaśnic, które są rozwieszone na wszelki wypadek w szkołach, fabrykach i innych budyń kach. Gdy użyje się takiej gaśnicy do tłumienia ognia, wypływa z niej w kierunku płomieni strumień piany, w której każdy pęcherzyk wypełniony jest dwutlenkiem węgla.

W naszym doświadczeniu możemy zamiast octu użyć kwasu winowego. a zamiast sody oczyszczonej - proszku do pieczenia.

Wykorzystujemy:

butelkę po mleku, sodę oczyszczoną (wodorowęglan sodowy) lub proszek do pieczenia, ocet lub kwas winowy.

88. Budujemy gaśnicę pianową

Do wysokiego wąskiego słoja o pojemności 1 dm^ł wlewamy do w ysokości 2 cm wodę, wsypujemy 2 czubate łyżeczki sod> oczyszczonej (wodorowęglanu sodowego) i dodajemy łyżeczkę silnie pieniącego się środka do mycia. Następnie, przez lejek przedłużony wężem gumowym, wlewamy do słoika roztwór kw'asu w inowego, który sporządziliśmy rozpuszczając w 0.25 dm* wody 3 ł\żeczki krystalicznego kwasu. W reakcji wod\ z kwasem w inowym powstaje dw utlenek węgla. Gd\ do w ytworzonej piany włoży się zapalony kawałek węgla, działa ona w trojaki sposób-chłodzi, odcina dopływ powietrza i tłumi płomień dwutlenkiem węgla (rys. 42a).

Wykorzystujemy:

wysoki wąski sloj, lejek z wężem gumowym, płytką miskę, sodę oczyszczoną. kwas winowy, silnie pieniący się środek do mycia, kawałek drewna.

a)

Roztwór sod> oczyszczone; 1 środka

— Rurka 2 woskiem

Roztwór I winowei

Korek

-Pudetko po butach

do «yda

Rys. 42 Jak d/iała gaśnica? a) model gaśnicy pianowej, b) automaiyczne urządzenie

gaszące

89. Jak działa automatyczne urządzenie gaszące?

Duże sklepy często są wyposażone w automatyczny system gaszenia ognia. Na suficie, co 2 m. znajdują się dysze natrysków zamknięte za pomocą substancji, która topi się w temperaturze 7 TC. Jeżeli wybuchnie pożar, zamknięcie szybko się topi i woda try skająca spod sufitu zalewa płomienie.

Zbudujemy teraz urządzenie gaszące, które działa podobnie, ale z-amiasl wod\ wykorzystuje dwutlenek węgla.²⁷ Otwarte pudełko po butach stawiamy na mniejszym boku na stole. W górnej powierzchni robimy nożyczkami otwór, do którego dopasowujemy korek z wywierconą dziurką. Od zewnątrz naciągamy na korek balonik. Przygotowujemy rurkę szklaną dopasowaną do otworu w korku, którą zatykamy zanurzając w roztopionym wosku. Od wewnątrz pudełka wtykamy w korek wygiętą rurkę szklaną, którą w celu napełnienia balonika dwutlenkiem węgla łączymy gumowym wężem z butelką świeżej wody mineralnej. Z równym Pogodzeniem możemy nadmuchać balonik wydychanym powietrzem.

107