058 059

RoidzlilV

cych. System prawny demokratycznego państwa odpowiada dążeniom oraz przekonaniom społeczeństwa i opiera się na prawidłowym procesie legislacyjnym.

Zasada koncentracji zakłada złożenie głównego ciężaru odpowiedzialności za administrowanie wyłącznie na organy naczelne I centralne, które decydują o wszystkich ważnych sprawach. Wszelkie poczynania organów niższych są niesamodzielne 1 ściśle podporządkowane woli organów wyższych oraz najczęściej sprowadzone do czynności przygotowawczych i wykonawczych.

Zasada dekoncentracji przesuwa punkt ciężkości administrowania na organy terenowe wykonujące większość zadań administracji. Zakłada przekazywanie właściwości do załatwienia spraw administracyjnych organom niższym, przy pełnym zachowaniu przez organy naczelne i centralne prawa udzielania im poleceń oraz wytycznych i możliwości każdorazowego przejęcia załatwianych spraw do gestii organów wyższych. .Dekoncentracja dotyczy przede wszystkim wykonywania zadań bez względu na układ zachodzący między organami, odgrywając większą rolę w sprawach proceduralnych niż strukturalnych. W praktyce organ wyższy może nie wkraczać w sferę działania organów niższych, ale służą mu: prawo ingerencji 1 każdorazowego wkraczania. Dekoncentracja nie uchyla hierarchicznego podporządkowania, a decentralizacja fest Jego negacją.

/Decentralizacja to przejmowanie zadań przez organy niższych szczebli, czyli dekoncentracja połączona z Jednoczesnym wyposażeniem tych organów w samodzielność i określoną niezależność. W dekoncentracji uprawnienia do decyzji są przekazywane organom podporządkowanym, a w decentralizacji - niezależnym. Dekoncentracja przekazuje zadania, a decentralizacja - zadania i władzę.

Zarówno decentralizacja, jak i dekoncentracja łączą się najczęściej z małą skalą działania oraz szeroką dostępnością dla obywateli i współdziałaniem w procesie administrowania.

Centralizacja i koncentracja zapewniają z reguły lepsze możliwości ogólnego sterowania. warunki skuteczności i wydajności, odpowiedniego wykorzystania środków finansowych, poziomu usług czy równego traktowania stron itd. Umiejętne łączenie tendencji demokratyzacji struktur administracyjnych ze sprawnością Ich działania, roli czynnika społecznego z zadaniami zawodowców, specjalistów i ekspertów. ściśle łączących się z zagadnieniem centralizacji i decentralizacji oraz koncentracji i dekoncentracji, jest problemem trudnym 1 odpowiedzialnym, a jednocześnie koniecznym do urzeczywistnienia w demokratycznym państwie prawnym.

Centralizacja i decentralizacja, będące zasadniczymi wariantami rozwiązań organizacyjnych oraz podstawą zasad i tendencji konstrukcyjnych, nie oznaczają wprost określonych rozwiązań organizacyjnych.

(Centralizacja łączy się ściśle z hierarchicznym podporządkowaniem organów niższych szczebli organom wyższym.iOznacza ono pełne podporządkowanie w układzie pionowym i przejawia się w zależności służbowej oraz osobowej. Istotą służbowej jest brak prawnych ograniczeń w wydawaniu poleceń służbowych. Organ niższy nie posiada prawnej samodzielności 1 niezależności. Organ wyższy może wydać organowi niższemu w każdej sprawie polecenie służbowe. Zależność osobowa polega

na prawie obsadzania stanowisk w organach bezpośrednio lub pośrednio niższych stopni, nagradzania, karania, awansowania, degradowania, pociągania do odpowie drialności służbowej i dyscyplinarnej oraz zwalniania. Zasada hierarchicznego podporządkowania odnosi się nie tylko do relacji między organami wyiszymia niższymi, ale także do pracowników aparatu administracyjnego w układzie przełoiony-pod-wladny, w którym występuje tzw. posłuszeństwo służbowe.

Realizacja zasady hierarchicznego podporządkowania, która charakteryzuje się przede wszystkim określonym składem Jednostek organizacyjnych, wyposażonych w prawo wydawania zarządzeń lub obowiązek ich wykonywania oraz uzyskiwania czy dostarczania informacji, a także służbowej I osobowej zależności zalety od wie lu okoliczności. Inaczej wygląda w pionie wojska czy policji, a inaczej w pionie kultury I sztuki. Do jej zalet zalicza się m.fn. Jednolitość działania całego pionu, wyraźny układ obowiązków i uprawnień, czytelna CKłpowiedzlalnośCorazeliminacjasporńw kompetencyjnych.

Hierarchiczne podporządkowanie nie występuje w systemie organizacji zdecentralizowanej. w którym podmioty administrujące korzystają r prawnie zagwarantowanej samodzielności. Wśród zalet decentralizacji wyróżnia się m in. zwiększenie poczucia odpowiedzialności decydentów, zbliżenie kh do załatwianych spraw, zmniejszenie ilościowe pionowego przepływu informacji 1 lepsze poznanie uwarunkowań podejmowanych rozstrzygnięć, a także z reguły łatwiejsze wprowadzanie, w miarę potrzeb, nowych form działania.

Decentralizacja to oparta na prawic samodzielność działania- W systemie administracji zdecentralizowanej organ wyższego szczebla nie Jest uprawniony do wydawania poleceń organom niższego szczebla, ale podmioty administracji zdecentralizowanej podlegają nadzorowi. Organ nadzorujący ma rnaczne i rńtne możliwości oddziaływania na postępowanie podmiotów nadzorowanych, Jednak nie moie kh w działalności zastępować. Nadzór obejmuje możliwość wiążącego wpływania na podmioty nadzorowane, a także ich kontroli, etyli sprawdzania prawidlowoid działania Jednostek organizacyjnych i oceniania ich poczynań, m.in. pod względem zgodności z prawem, zadaniami, poleceniami, planami, celami czy określonymi wzorami itd. Jeśli kontrola ma uprawntenia do wydawania określonych poleceń władczych, to upodabnia się do nadzoru.

Nauka prawa administracyjnego traktuje nadzór Jako aktywną możliwość władczego wkraczania w działalność Jednostki nadzorowanej oraz oznacza określony stopień współodpowiedzialności za Jej pracę. Wśród kryteriów nadzoru wyrólnla się najczęściej legalność, ale także 1 celowość, gospodarność. Jakość, terminowość irp„ umożliwiając tym samym Jego traktowanie Jako okreSlonel współodpowiedzialności za pracę Jednostek nadzorowanych. Nadzór, będąc powiązany: nadrzędnością lkierownictwem. nie może być realizowany tylko na podstawie ogólnych norm kompetencyjnych. Przepisy muszą ściśle określać organ, środki i zakres, a także regulować pozycję Jednostek nadzorowanych w stosunku do nadzoiujących.

Nadzór często traktowany Jest Jako podporządkowanie częściowe. Hierarchiczne podporządkowanie umożliwia wydawanie wiążących poleceń w każdej sprawie, a nad-