0009 3

Piagct Jego teoria

•    podstawy biologiczne, ewolucyjność

•    schematy

•    adaptacja

•    cztery etapy

Badania

•    obserwacja

•    stałość obiektów

•    eksperymenty nad pojęciem stałości

•    góra — egocentryzm

•    problem naczyń — formalny

Podstawowe badania

•    Bower — stałość obiektów

•    Donaldson i McGarrigle — „niegrzeczny miś"

•    Hughes — lalka-policjant i lalka-chłopicc

•    Gelman i Gallistel — liczby

•    posługiwanie się językiem

•    Dworctzsky

•    Bruner

Wnioski końcowe

Poniżej przedstawiamy przykład pracy na ten temat. Przykład ten ma jedynie charakter ilustracyjny i trzeba pamiętać, że istnieje wiele innych sposobów napisania równie dobrej pracy.

Podobnie jak będziemy robić to dalej, opatrzyliśmy tę pracę komentarzami ułatwiającymi zrozumienie, dlaczego ten temat został właśnie tak zrealizowany. Długość pracy odzwierciedla natomiast to, co większość studentów może osiągnąć w warunkach egzaminacyjnych.

(1)    Wprowadzenie dotyczy bezpośrednio tematu

i stanowi dobrą podstawę wyjaśniania, co oznacza termin „Piagetowski". jak też mówi o tym, co będzie dalej.

(2)    W tym momencie realizowana jest pierwsza część planu, jednakże

w sposób bardzo pobieżny.

(3)    Widać tu chęć napisania o wszystkich fazach. Należy jednakże przeka-

Piaget, szwajcarski biolog, po tym jak współpracował z Bine-tem nad tworzeniem testów inteligencji, zainteresował się problemem rozwoju poznawczego dzieci. I chociaż interesował go przede wszystkim rozwój poznawczy, to zajmował się również innymi aspektami rozwoju dziecka, w tym rozwojem moralności i rolą zabawy.(1) Termin „rozwój" oznacza dwie rzeczy. Po pierwsze — dojrzewanie oparte na podstawach biologicznych, po drugie — uczenie się. Piaget zajmował się interakcją między tymi dwoma elementami. Badał proces rozwoju inteligencji i ocen moralnych.^)

Piaget wyróżnił cztery podstawowe fazy rozwoju dziecka. Są to: faza sensomotoryczna (0-2 lat), faza przedoperacyjna (2-7 lat), faza operacji konkretnych (7-11 lat) i wreszcie faza operacji formalnych (powyżej 11 lat). Fazy te nie przechodzą jedna w drugą w sposób ciągły, ponieważ każda z nich to zupełnie odmienny sposób rozumienia i reprezentacji świata.(3) Piageta intrygowało to, w jaki sposób dziecko patrzy na świat. Ujmował ten problem w kategoriach schematów czy reprezentacji wewnętrznych, a także w kategoriach procesu adaptacji. Adaptacja składa się z dwóch komplementarnych działań: asymilacji, która polega na włączaniu danych doświadczenia do już istniejących schematów, oraz ako-modacji, w której nowe doświadczenie stwarza stan braku równowagi i która w związku z tym prowadzi do zmiany schematów.(4)

Teoria Piageta została oparta na wynikach bardzo wielu badań. w których obserwował on dzieci. Właśnie dzięki silnym podstawom empirycznym jego prace wywarły tak ogromny wpływ, mimo że niektóre z jego tez były krytykowane.(5)

W ciągu czterech pierwszych miesięcy fazy sensomotorycznej dziecko nie ma jeszcze poczucia stałości obiektów. Możemy to określić jako .co z oczu, to z myśli". Bower (1972) podał w wątpliwość to spostrzeżenie i wykazał, że posługując się odpowiednią techniką eksperymentalną można pokazać, że dziecko śledzące dany obiekt będzie zdziwione, jeżeli obiekt ten nie pojawi się ponownie po tym, jak zniknie mu z oczu.(6)

Wiele eksperymentów Piageta dotyczyło pojęcia stałości — masy, objętości i ilości. Pokazał on, że w fazie przedoperacyjnej dziecko uważa, że płyn przelany z szerokiego naczynia do wąskiego zmienił swoją objętość. Według dziecka w wąskim naczyniu jest więcej płynu. Innymi słowy, dziecko nie ma jeszcze wykształconego pojęcia stałości objętości. Podobne wyniki uzyskano w odniesieniu do masy (użyto plasteliny) i ilości (użyto monet i żetonów). Dzieci do ukończenia 7 lat mają tendencję do traktowania zmiany kształtu i formy jako wskaźnika jakiejś poważnej zmiany.(7)

I chociaż podstawowa teza, że dzieci nie mają jeszcze wykształconego wyraźnego schematu pojęcia stałości, jest szeroko akceptowana, to pojawiło się też wiele prac krytycznych. Do-naldson i McGarrigle (1979) chcąc zmienić warunki badania, posłużyli się .niegrzecznym misiem". Okazuje się, że w sytuacji z udziałem „niegrzecznego misia" pojęcie stałości rozumieją znacznie młodsze dzieci niż w sytuacji z udziałem eksperymentatora. Posługując się myszkami i prostymi sztuczkami. Gellman i Galli-stell (1978) wykazali, że dzieci znacznie lepiej rozumieją pojęcie stałości ilości, niż to się wydawało Piagetowi, mimo że nie potrafiły one liczyć tak jak dorośli. Donaldson (1970) twierdziła wręcz, że specyficzny język, jakim posługiwano się w tych eksperymentach, mógł spowodować zakłopotanie dzieci.(8) W tym okresie zauważalną cechą myślenia dzieci jest egocentryzm, o którym będzie mowa niżej.

Dziecko, zdaniem Piageta, jest egocentryczne i ma tendencję do spostrzegania rzeczy z własnego punktu widzenia. Zostało to pokazane w klasycznym eksperymencie dotyczącym spostrzegania góry. Piaget wykazał, że dzieci znajdujące się w fazie przedoperacyjnej sądzą, iż lalka spoglądająca na górę będzie widziała to samo. co one. W innych badaniach, zwłaszcza tych przeprowadzonych przez Hughesa, w których zastosowano pomysłowy system krzyżujących się ścian, wykazano jednak coś innego. W badaniu Hughesa zadanie dzieci polegało na ukryciu lalki-■chłopca przed lalką-policjantem. Pokazał on, że dzieci w wieku od 3,5 do 5 lat potrafiły ukryć chłopca przed wzrokiem policjanta w 90% przypadków.(9)

W następnej fazie, fazie operacji konkretnych, dziecko — zdaniem Piageta — potrafi klasyfikować w znacznie większym

zać tylko te informacje, które dotyczą tematu.

(4)    Należy ponownie opisać podstawy teorii Piageta, lecz trzeba to zrobić skrótowo.

(5)    Napisanie o metodach stosowanych przez Piageta jest bardzo ważne.

(6)    Jest to znowu bardzo krótkie streszczenie zarówno prac Bowera, jak

i Piageta. Autor kontynuując pracę, zdecydował się na podkreślanie różnic między nimi, a nic na omawianie najpierw poglądów Piageta. a potem poglądów jego krytyków. Druga strategia też jest dobra.

(7)    Można dać krótki opis ilustrujący te eksperymenty, ale rzeczywiście krótki, ponieważ należy oszczędzać czas pisania.

(8) W tym miejscu omówiono inne poglądy na tyle obszernie, na ile pozwoliły na to czas i miejsce. Potrzebne jest przejście do następnej myśli dotyczącej egocentryzmu.

(9) W pracach egzamina cyjnych nic wymaga się podawania dużej liczby

>

>

21