IMAG0042

Pound tłumaczył także z języków, których nie miał opanowanych w sposób doskonały; również jego teoria przekładu nie wymaga od tłumacza perfekcyjnej znajomości języka oryginału, czym różni się od większości koncepcji pizekładowczych¹, co jest uzasadnione specyfiką materiału poetyckiego. W tych okolicznościach nie może, rzecz jasna, chodzić o oddanie w przekładzie znaczenia w rozumieniu referencjalnym czy lingwistycznym. Chodzi natomiast o dotarcie do wspólnoty ludzkiego doświadczenia i współodczuwa-nia w inspirowanym akcie twórczym, jakim jest przekład poezji. Bowiem tak, jak wszelka poezja jest inspirowana partycypacją poety w duchowym dziedzictwie ludzkości, tak i przekład, jako twórcze „przewracanie' uprzedniego materiału (ib. 230) stanowi kontynuacje tej uniwersalnej partycypacji.

Technika Pounda polega na wychwyceniu w poemacie słów kluczowych oraz odtw orzeniu sieci ich logiczno-ekspresyjnych powiązań. co stanowi obrazowe interpretację utworu przez oddanie jego ideowej struktury'. Przekład jest dla Pounda równoznaczny sui gene-ris z interpretacją i krytykąponieważ przekład odkrywa fundamentalną (a często ukry tą) strukturą oryginalnego dzieła

( rranslanon ss for Pound siu genem intcrpretadon and criticism. becausc translation rcYcals thc fundamenta! (and often hidden) structure of the original work - ib. 240).

Przekład stanowi dla Pounda czynność innowacyjną jest pod-trzvmvwaniem w istnieniu utworów skazanych na zapomnienie i wkładem przekładow^fcy-poety w trud konserwacji ciągłości ludzkiej myśli i ludzkiego odczuwania, co oddają ukute przez niego formuły': krew przetaczana upiorom

ib'ood brought to ghosts - Kenner 1972:150) i ożywianie umarłego, prezentowanie żywej postaci (bring a dead man to life, to present a living figurę - Paige 1982: !48fy.

Warunkiem przeżycia starej poezji, niezrozumiałej w swej archaicznej postaci, jest bowiem jej ożywienie przez nadanie współ-

czesnej formy językowej. Przekład spełnia funkcję zachowawczą.: ma ożywiać (revivify) wartości, poglądy, punkty widzenia, postrzegane jako istotne w dawnych czasach i umożliwiać ich krytyczną asymilację ze światem współczesnym.

Ponadto tłumaczenie poezji ma charakter heurystyczny: odsyła czytelnika do wcześniej wykodowanych, esencjalnych jakości oryginału poprzez ekwiwalenty dostosowane do kształtu poematu docelowego. Taką esencjalną wartością może być świecki heroizm² jako motyw, ale także np. ironia, jako punkt widzenia³. W artykule O technice (On techniąue) Pound wprowadza pojęcie wiru (vortex): słowa określa jako naelektryzowane stożki (electrified cones), które są naładowane siłą tradycji, stuleci świadomości rasowej, zgody, skojarzenia

(the cncrgy of tradition, ccntuncs of race consciousncss, agrcement, association — lep# 1972:238).

Założone w roku 1914 czasopismo artystyczne „Blast” wybrało sobie wir (vortex) jako swój emblemat. Wir zaczęto uważać za formę, bądź system energii, krążących wokół pewnego ośrodka (którą może być miejsce lub osoba) i wnikających we wszystko, co się znajdzie w pobliżu.

Wir jest punktem maksymalnie nasilonej energii... Cale doświadczenie wchodzi w' ten wir. Cała ożywiona na nowo przeszłość, cała przeszłość, która żyje... impresjonizm, futuryzm, który jest tylko przyśpieszoną formą impresjonizmu... ODRZUCAJĄ wir... Wortycy-sta nie polega na podobieństwie, czy analogii, ani na małpowaniu

13

1

Większość współczesnych teorii przekładu, a zwłaszcza tc o orientacji lingwistycznej. wcale nie podnosi kwestii kompetencji językowej tłumacza, uznając ją implicite za warunek wstępny, konieczny, aczkolwiek niewystarczający, działalności przckładowczej.

2

   Ten motyw Pound wyeksponował w przekładzie anglosaskiego poematu The Seafarer (Żeglarz), który przełożył na język angielski w roku 1911. Przekład spotkał się z krytyką, spowodowaną głównie opuszczeniem przez tłumacza końcowej partii utworu oraz laicyzacji tekstu. Susan Bassnett-McGuire zestawia tłumaczenie Pounda z wersją autorstwa Ch. W. Kennedyego i dowodzi, że akcenty religijne zostały przez Pounda usunięte w sposób zamierzony, co nie ma miejsca w przypadku przekładu Kennedyego (Bassnett-McGuire 1980:91ff).

3

   Za próbę zachowania nuty ironii kosztem wierności wobec litery tekstu ostro krytykowano wykonany przez Pounda w roku 1919 przekład utworu Homage to Sextus Properius, które miało raczej charakter adaptacji, i którą Pound pod naciskiem kry tyki uznał za takową (por. Xie 1999:248).