060 061

RozdaalV

zór umożliwia stosowanie wyłącznie Środków nadzoru przewidzianych przez prawo oraz w sytuacjach i wymianę przewidzianym SdSle przez przepisy prawne. W systemie administracji zdecentralizowanej nadzór odgrywa wyjątkowo waZną rolę, zapewniając realizację zasady praworządności.

Teoria najczęściej wyróżnia trzy rodzaje nadzoru: zwierzchni, ogólny LspecjaU-styczny. Przykładem zwierzchniegomoZe byC prawo o stowarzyszeniach z 1989 roku. przewidujące poddanie działalności jednostek organizacyjnych stowarzyszeń nadzorowi państwowemu, określające m.fn. organy uprawnione do sprawowania nadzoru, zakres ich uprawnień oraz Środki. Nadzór ogólny sprawowany |est w ramach nadrzędności i podporządkowania między jednostkami posiadającymi własne kompetencje i traktowany jest najczęściej jako element kierowania. Jego zadaniem jest zapewnienie zgodności działania jednostek podległych z zasadniczą linią polityki państwa. Nadzór specjalistyczny, np. sanitarny, budowlany czy górniczy, realizowany jest w Ściśle określonych dziedzinach przez organy administracji w stosunku do jednostek realizujących działalność poddaną szczególnej regulacji prawnej. Organy nadzoru specjalistycznego nie znajdują się w stosunku do jednostek nadzorowanych w układzie podporządkowania i nadrzędności. Tfego rodzaju nadzór jest często narzędziem działania organów wykonujących tzw. policję administracyjną, czyli władcze czynności mające na celu zapewnienie wykonywania przepisów prawa administracyjnego.

Środki nadzoru mają charakter władczy 1 prewencyjny, a organ nadzorujący może stosować tylko te. które zostały wyraźnie określone w jego kompetencjach. Wyróżnia się przede wszystkim zatwierdzenie aktu prawnego, do którego wejścia w Zycie jest wymagany drugi akt prawny, wydawany przez organ nadzorczy, uchylenie aktu. zakwestionowanie aktu. zawieszenie wejścia w Zycie wydanego aktu. zarządzenia zastępcze, wstępne uzgodnienie treści aktu oraz cały szereg innych środków, jak np. nakazanie dokonania określonych czynności, zawieszenie w czynnościach lub odwołanie osoby pelniące| określoną funkcję, rozwiązanie organu kolegialnego, ustanowienie zarządu przymusowego, cofnięcie uprawnień rzeczowych lub osobowych czy przymusowe potrącenie lub wstawienie określonych sum pieniężnych w budżecie. . Nadzór ściśle łączy się z kontrolą, której wyniki są najczęśclel podstawą zasadności stosowania środków nadzoru. Nauka administracji i prawa administracyjnego wyróżnia m.tn. kontrolę zawodową i społeczną. podkreślając elementy fachowości szerokiego społecznego spojrzenia, obiektywności kontroli i jej kosztów. Ponadto dziel kontrolę działalności administracyjne! na wewnętrzną, realizowaną w ramach wewnętrznych układów administracyjnych, której przejawem są kontrole: resortowa Instancyjna, międzyresortowa (np. sanitarna, skarbowa) czy prowadzona w ramac] kierownictwa, oraz zewnętrzną, wśród które) wyróżnia się przede wszystkim kon ttole: społeczną, parlamentarną i sądową realizowaną przez Naczelny Sąd Admi nistracyjny oraz w ograniczonym zakresie przez sądy powszechne. Najwyższą Izbę Kontroli. Trybunał Konstytucyjny. Trybunat Stanu. Rzecznika Praw Obywatelskich Państwową Inspekcję Pracy I prokuraturę. Wszystkie organy 1 formy kontroli adm nittracji tworzą w sumie określoną calośC. Kontrolę często dzieli się na: wstępn

^"TJ^tępnąoraz zupełną i ograniczoną. Podstawowymi kryteriami tamotl _{t cc}io\vość oraz rzetelnoK. gospodarność uwzględnianie interesu spo-sąilegjl"® _tnowoś4. Kontrola-gowjnna byś ninalriaajymtonru łjachowa lecztieg^{0 1} ,_r6t ^ istotną częścią składową funkcjonowania administracji puUa-JtW'^nob ‘"pieniu skutecznofcl jej działania odgrywają zasadniczą rolę)