064 065

Rozdll.il W

Przykładowo biorąc, ustawa z 1999 roku - Prawo działalności gospodarczej stwierdza. że samorząd gospodarczy reprezentuje środowisko przedsiębiorców i poprzez działania na rzecz przedsiębiorczości wspiera rozwój gospodarczy kraju. Ustawa podkreśla. Ze samorząd gospodarczy nie posiada uprawnień władczych w stosunku do przedsiębiorców w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Zgodnie z ustawą samorząd gospodarczy nie może podejmować działań ograniczających zakres wykonywanej przez przedsiębiorców działalności gospodarczej lub godzących w zasadę konkurencji, a organizacja samorządu gospodarczego nie może odmówić członkostwa przedsiębiorcy, który spełnia warunki określone w statucie tej organizacji.

Samorząd terytorialny Jest Jednym z rodzajów samorządu upoważnionych do tworzenia określonych norm działania, autonomicznych w stosunku do norm tworzonych przez organy państwa, morzy wspólnotę członków I zmniejsza alienację obywateli. Jest samorządem podstawowym, obowiązkowym i powszechnym. Określenie .terytorialny' oznacza. Ze nie istnieje on wyłącznie na najniższym, lokalnym szczeblu podziału terytorialnego państwa, ale równieZ i na szczeblach ponadgmln-nych- Jego kompetencje obejmują tworzenie norm obowiązujących na określonym terytorium obok norm tworzonych przez organy państwa. W odróżnieniu od innych rodzajów samorządu (często zwanych specjalnymi). Jest podstawową organizacją, która umożliwia na określonef przestrzeni Integrowanie różnych interesów, a także współdziałanie innych form samorządu. Granice jego poczynań wyznacza celowość podejmowania decyzji na określonym szczeblu. Różne międzynarodowe deklaracje i akty prawne na czele z Europejską Kartą Samorządu Terytorialnego wyznaczają samorządowi rolę fundamentu ustrojowego* i traktują prawo do samorządu terytorialnego Jato swego rodzaju obywatelskie prawo kardynalne.

C Geneza tworzonego na przełomie XVIII i XIX wieku współczesnego samorządu terytorialnego sięga do myśli Oświecenia i łączy się z przekształceniem państwa absolutnego w konstytucyjne państwo prawne, gwarantujące obywatelom obok posiadanych uprawnień opartych na prawie prywatnym także uprawnienia, których podstawą Jest prawo publiczne, m.in. w dziedzinie administracji. Na Ich podstawie gminy skupiające obywateli uzyskują określony stopień samodzielności w administrowaniu 1 zarządzaniu sprawami lokalnymi^

W tworzeniu koncepcji i zrębów przepisów prawnych regulujących funkcjonowanie samorządu terytorialnego podstawową rolę odegrały francuska 1 pruska myśl polityczna. We Francji idea samodzielnej gminy, wiążąc się ściśle z decentralizacją administrowania 1 osłabieniem centralizacji monarchii absolutnej, znalazła wyraz w uchwalonej przez Zgromadzenie Konstytucyjne w 1789 roku ustawie. Gminy uzyskały osobowość prawną, a do ustawodawstwa obok władz wyszczególnionych przez Montesąuieu - ustawodawcze!, wykonawczej i sądowniczej - wprowadzono czwartą

⁴ Europejska Karta Samorządu Terytorialnego z 15 października 1985 roku stwierdza w art. 4 pkt 2: .Społeczności lokalne mają - w zakresie określonym prawem - pełną swobodę działania w każde) sprawie, która nie Jest wyłączona z Ich kompetencji lub nie wchodzi w zakres kompetencji Innych organów władzy IDz. U. z 1994 t. Nr 124, poz. 607).

-władzę gminną. Systematyczne zwiększanie możliwości realizowania przez gminę obok funkcji własnych takie zadali zleconych przez władze państwowe stało się punktem wyjścia poglądu uznającego współczesny samorząd terytorialny za twór powołany przez państwo. W realizowaniu funkcji zleconych gminy coraz częściej traktowane były jako okręgi państwowe, powołane do wykonywania administracji i pozbawione samodzielności. Coraz wyraźniejsze stawianie Interesów państwa jako reprezentanta Interesów ogółu ponad interesami poszczególnych obywateli zaowocowało ustawą z 1800 roku. którą Napoleon umocnił proces centralizacji i biurokraty zaoji francuskiej administracji publicznej. Ukształtowany przez Napoleona ustrój gminy stał się podstawą modelu gminy francuskiej. Zarówno koncepcja gminy z początkowego okresu rewolucji, oparta na prawach ukształtowanych na wzór jednostki jak i koncepcja pełnego podporządkowania gminy państwu wywarły wyraZny wpływ na modele samorządu terytorialnego tworzonego w poszczególnych państwach.

W Królestwie Pruskim, w oparciu o dążenia do wciągnięcia mieszczaństwa do udziału w wykonywaniu administracji państwowej oraz wpływy wzorów francuskich, utworzono samorząd terytorialny na mocy edyktu z 1808 roku. Gminy miejskie, a następnie i wiejskie, uzyskały prawo względnie samodzielnego zarządzania na swoim terenie przez organy samorządu pochodzące z wyboru. Ograniczenie samorządu do spraw lokalnych oraz utrzymanie szerokiego nadzoru w rękach rządu nie przeszkodziło w skutecznym wciąganiu obywateli do udziału w Zydu publicznym i przyczyniło się do wzrostu jego roli w państwie oraz rozwoju gospodarczego w terenie.

Rozwój nowej instytucji przyczynił się stopniowo do przeciwstawienia sobie interesów państwa i obywateli podkreślających swoje przyrodzone prawo do samorządu oraz dążących do osłabienia ingerencji państwa w sferę swoich interesów. Tzw. społeczna teoria samorządu, będąc częścią walki o liberalne państwo, traktowała samorząd terytorialny jako przeciwstawny państwu samorząd społeczeństwa. Przejście od poglądu traktującego samorząd terytorialny jako samorząd gminy do poglądu

0 samorządzie społeczeństwa doprowadziło do postawienia znaku równości między samorządem a udziałem społeczeństwa w administracji państwowej. Myśl ta legła u podstaw nowszego poglądu, tzw. państwowej teorii samorządu. Zakłada ona. Ze państwo wykonuje władzę bezpośrednio przez swoje organy, ale moZc jej określoną częśC przekazać miejscowemu społeczeństwu, którego zbiorowości stanowią odrębny podmiot uprawnień 1 odrębną osobę prawną wchodzącą w stosunki prawne z państwem. Zrzeszenia terenowe mogą mieś własne uprawnienia cywilne 1 podobnie jak poszczególni obywatele są podporządkowane państwu. Majątkowa zdolność prawna czyni z nich samodzielne podmioty, jest to czynnik waZny. ale nie stwarzający jeszcze samorządu. Zrzeszenia terenowe stają się samorządem z chwilą upoważnienia

1 zobowiązania Ich przez państwo do realizacji funkc|! administracji państwowej.

Nowoczesny samorząd terytorialny powstał z chwilą uznania publicznych praw podmiotowych jednostek i Ich zbiorowości, gdy stosunek władzy państwowej do jednostki przestał byś stosunkiem jednostronnego poddania się suwerenowi. a stał się dwustronnym stosunkiem prawnym. Przekształcenie poddanych w obywateli oraz uznanie Ich podmiotowości prawnej umożliwiło przekazanie korporacjom oby-