079 5

Luz ten należy sprawdzać przy ustawieniu tłoka wzdłuż osi korbowodu, przytrzymując jedną ręką korbowód i poruszając tłokiem wzdłuż osi. Maksymalne wartości luzów sworznia tłokowego w tulei korbowodu podano w tablicy 13. Przy tych luzach występuje już wyraźny stuk sworznia kwalifikujący bezwzględnie do naprawy.

Sworzeń tłokowy kwalifikuje się do wymiany, jeżeli jego zużycie sięga wartości 0,03—0,05 mm w miejscu współpracy z tulejką korbowodu lub 0,010— —0,015 mm w miejscu współpracy z piastami tłoka. Mniejsze wartości dotyczą sworzni o średnicach poniżej 15 mm, zaś większe — sworzni o średnicach ponad 15 mm.

Prócz zużycia samego sworznia tłokowego, wtymiana jego może być podyktowana nadmiernymi luzami w tulejce korbowodu lub piastach tłoka.

Naprawa sworzni tłokowych jest nieopłacalna. Jeżeli jednak zachodzi uzasadniona ku temu konieczność, można usunąć skutki zużycia przez chromowanie sworznia.

Przeznaczony do chromowania sworzeń należy przeszlifować w celu usunięcia nierówności oraz wypolerować. Szlifuje się go na średnicę mniejszą ■ o około 0,10—0,15 mm od wymaganej, gdyż taką warstwę chromu można nałożyć elektrolitycznie. Krawędzie

		T
	cv
\7
?yS/sV.'f//S/s ł
L---57 -►	1	i

Rys. 4.53. Sworzeń tłokowy motocykla Pannonia 250

sworznia trzeba zaokrąglić, gdyż chrom ma tendencje do nadmiernego osadzania się na nich. Powierzchnie, które mają pozostać niechromowane, powleka się lakierem nitro lub celuloidem.

Wstępnymi czynnościami przed chromowaniem są: odtłuszczenie sworznia w roztworze sody, opłukanie w wodzie gorącej, wytrawienie w 10°/o roztworze kwasu siarkowego i ponowne bardzo dokładne wypłukanie w gorącej wodzie. Następnie zanurza się odpowiednio zawieszony sworzeń do wanny z elektrolitem o składzie 150— —200 G bezwodnika kwasu chromowego (Cr O3) i 1,5—1,8 G kwasu siarkowego HsSOi na 1 litr wody destylowanej.

W czasie pokrywania chromem, sworzeń połączony być powinien z katodą. Czas trwania procesu wynosi około 5—6 godzin przy temperaturze elektrolitu 60—65° C i prądzie o natężeniu 50—60 A na 1 dcm² chromowanej powierzchni. Daje to warstwę chromu o grubości około 0,15 mm. Dla uzyskania porowatości warstwy, po zakończeniu chromowania należy odwrócić kierunek prądu na czas około 5—10 min.

Po zakończeniu chromowania należy sworzeń dokładnie przepłukiwać w wodzie najpierw destylowanej, potem zimnej i wreszcie gorącej, po czym poddaje się go wygrzewaniu w kąpieli olejowej o temperaturze 150—200° C przez 2—3 godziny. Na zakończenie szlifuje się i poleruje sworzeń na określony wymagany wymiar.

Nowe, zarówno nominalne, jak i nad-wymiarowe sworznie tłokowe są obecnie tanie i łatwe do nabycia. W przypadku braku na rynku sworzni oryginalnych, można kupić dłuższe i obciąć na szlifierce tarczą „gumówką”. Przy tej operacji ważne jest zachowanie symetrii kształtów i ciężaru sworznia.

Szlifowanie zewnętrznej powierzchni sworznia w granicach dopuszczalnych (0,05—0,15 mm na stronę) nie daje korzyści wobec możliwości rozwiercenia otworów w tłoku i tulei, natomiast dalsze zmniejszanie średnicy sworznia grozi zdjęciem twardej powierzchni nawę-glanej i zmniejszeniem wytrzymałości sworznia.

W razie konieczności dorobienia nowego sworznia wykonuje się go zazwyczaj ze stali stopowych np. 15 HA, 12 HN 3A lub 14 HG (wg Polskich Norm). Można stosować również zwykłą stal węglową o zawartości węgla około

79