086 5

70    Ogólne zasady uprawy roślin zielarskich

Krytycznym okresem rozwoju dla większości roślin alkaloidowych jest okres od skiełkowania do wytworzenia się rozety liściowej, okres ten trwa często do 1V2 miesiąca (pokrzyk, bieluń, lulek, mak). Okazuje się, że nadmiar azotu w tym okresie wstrzymuje rozwój wschodów i źle wpływa na roślinę, w okresie tym potrzebuje ona natomiast większych ilości łatwo przyswajalnego fosforu.

Po utworzeniu rozety liściowej zaopatrzenie w azot należy stopniowo podnosić tak, aby jego najwyższy poziom, np. dla maku, przypadł w okresie od początku wybijania pędów kwiatowych do pełnej dojrzałości, dla lobelii — w okresie od wydawania pędów kwiatowych do tworzenia torebek nasiennych, dla pokrzyku corocznie od początku wypuszczania pędów do kwitnienia, dla bielunia zaś i lulka — od wytworzenia rozety do kwitnienia.

W braku azotu mineralnego należy dawać pogłównie gnojówkę, przegniły obornik lub kurzy pomiot. Działanie przegniłego obornika znacznie się zwiększy, jeżeli damy go wraz z dodatkiem superfosfa^u.

Sprawą wpływu nawożenia na zawartość związków czynnych w roślinach leczniczych zajmował się w latach ostatnich szereg badaczy różnych krajów.

Wyniki tych prac są częstokroć odmienne od siebie, a nawet sprzeczne, prawdopodobnie w związku z różnicami klimatycznymi i glebowymi. Wyniki te pozwalają na ustalenie następujących reguł:

1.    Zawartość związków czynnych jest na ogół największa u roślin zdrowych i silnie rozwiniętych. Dla osiągnięcia maksymalnego plonu związków czynnych należy więc dbać o jak najlepsze warunki rozwojowe dla danej rośliny, zarówno pod względem klimatycznym jak glebowym. Bardzo ważną rolę odgrywa tu odpowiednia rejonizacja.

2.    Z pośród związków nawozowych azot wpływa na ogół korzystnie na wytwarzanie alkaloidów, często także i olejków. Nawozy azotowe są w ogóle najważniejsze dla produkcji związków czynnych.

Fosfor daje wyniki rozbieżne, w większości wypadków popiera jednak powstawanie alkaloidów i olejków.

Potas w większości wypadków obniża zawartość alkaloidów; co do wpływu tego pierwiastka na powstawanie olejków wyniki są sprzeczne.

3.    Pod wpływem nawozów można osiągnąć podwyżki plonów masy roślinnej, zwłaszcza masy zielonej, sięgające nawet kilkuset procent, natomiast zwyżka zawartości związków czynnych wskutek rjawożenia wyjątkowo tylko przekracza 100%; w większości wypadków wynosi ona kilkanaście do czterdziestu procent.

Przejdziemy z kolei do omówienia ważniejszych form nawozów.